Không hiểu TQ nghĩ mình là gì của VN?

Mấy ngày nay tôi bận quá, vì đầu năm học, chuẩn bị cho sv mới vào trường, bao nhiêu là việc. Nên không viết gì mới, dù có nhiều điều muốn nói, đặc biệt từ hôm TBT Nguyễn Phú Trọng đi thăm Trung Quốc về đến nay.

Nhưng hôm nay thì không “nhịn” được nữa, vì sáng ra đọc báo mạng thì thấy Trung Quốc đang phản ứng khá nóng nảy (nói theo ngôn ngữ bình dân của tôi là “lồng lộn”) với việc Việt Nam và Ấn Độ hợp tác khai thác dầu khí ở Biển Đông.

Lồng lộn như thế nào? Theo trang anhbasam.wordpress.com, một tờ báo mạng (lề trái) được nhiều người đọc ở VN, thì trên tờ Hoàn cầu thời báo (Global Times) của Trung Quốc vừa đăng một bài viết có tựa là “Phải làm cho hợp tác Việt - Ấn phá sản!” Ai muốn đọc bài đó thì vào đọc ở đây này.

Các bạn đọc chưa? Nếu chưa thì nên đọc ngay các bạn ạ, lời lẽ của bài viết quá quắt lắm, không thể chấp nhận được. Chỉ cần đưa một vài ví dụ thôi, chắc chắn các bạn cũng sẽ bức xúc như tôi cho mà xem. Đây này:

Động cơ chính trị của sự hợp tác Ấn – Việt rất mạnh, sự chống trả bằng miệng của Trung Quốc sẽ không có tác dụng. Trung Quốc phải áp dụng hành động thực tế, để sự hợp tác Ấn – Việt này bị phá sản, hoặc phải gây ra thật nhiều sự rắc rối cho hai nước.

Nhưng … TQ là một nước xã hội chủ nghĩa anh em (hừm, nếu đã là anh em thì chắc chắn là TQ là anh, VN là em rồi?), một nước có quan hệ “núi liền núi, sông liền sông”, “môi hở răng lạnh”, “16 chữ vàng”, “4 tốt” cơ mà. Cớ sao lại có những lời lẽ lạ kỳ thế? Mà lại là ngay sau khi VN và TQ mới ký một văn bản gì đấy nhân dịp TBT Nguyễn Phú Trọng đi thăm TQ về cơ mà?

Văn bản ấy thậm chí đã được đăng nguyên văn trên các báo. Vì không phải là đảng viên phải nắm mọi văn bản, chỉ thị của đảng nên tôi không đọc một chữ nào cả, nhưng nghe mọi người bàn bạc, báo chí truyền hình nhắc đến liên tục mấy ngày qua, thì cũng biết một trong những nội dung chính của văn bản ấy là VN – TQ sẽ luôn luôn gìn giữ tình hữu nghị keo sơn gắn bó ấy và truyền lại cho đời đời con cháu mai sau, hình như thế (lời lẽ nguyên văn có thể không đúng).

Thế mà văn bản ký còn chưa ráo mực thì trên báo chí chính thống của TQ lại viết bài với lời lẽ như thế, là sao? Mà lại còn thế này nữa chứ:

Tổng Bí thư Đảng Cộng sản và Chủ tịch nước Việt Nam đi thăm Trung Quốc và Ấn Độ gần như cùng lúc, ở Bắc Kinh thì vun đắp lại mối quan hệ với Trung Quốc, còn ở New Dehli thì lại ký bản hiệp định rõ ràng là chống lại Trung Quốc, hiện vẫn chưa thể xác định được xem, rốt cuộc thì đây là cách làm của “hai phe phái” của Việt Nam, hay là có sự bất đồng ý kiến về vấn đề cụ thể Nam Hải trong lãnh đạo cấp cao Việt Nam hay không.

Quả thực là lạ. Việt Nam là một nước độc lập (- tự do - hạnh phúc), có chủ quyền (không thể tranh cãi), thì tất nhiên là phải có quan hệ với nhiều nước khác. Mà VN thì muốn làm bạn với tất cả các nước trên thế giới (tôi nhớ hình như đó là khẩu hiệu ngoại giao của VN thời mới mở cửa, có lẽ bây giờ vẫn còn đúng?), thì tất nhiên danh sách các nước trên thế giới đó ắt phải có Ấn Độ, Mỹ, Philippines, và nhiều nước khác nữa, chứ lẽ đâu chỉ có một mình TQ?

Nếu TQ là bạn tốt của VN (như các khẩu hiệu thường nói), thì điều đầu tiên TQ phải làm là tôn trọng sự độc lập và chủ quyền của VN mới là đúng chứ nhỉ? Hay là TQ … nói dối về cái tình hữu nghị này? Dám lắm chứ? Thế thì … thực là nguy hiểm quá.

Nhưng tôi nghĩ lại rồi: chắc chắn là không phải như thế, vì chẳng lẽ Đảng và nhà nước ta cũng nói dối? Chắc chắn là không, đúng không nào?

Vậy tại sao hợp tác Việt – Ấn, rồi lại làm cho TQ giận dữ lồng lộn lên và viết những lời lẽ hằn học như thế nhỉ? Hay là trang anhbasam.wordpress.com đưa tin không đúng? Ừ, báo lề trái mà, biết đâu có tụi phản động ở trong đấy, phá hoại tình đoàn kết của 2 dân tộc, 2 nước XHCN anh em (hừ hừ, VN là em, TQ là anh, tôi chả khoái dzụ này chút nào cả!)

Để cho chắc chắn, tôi lên mạng tìm cái bài báo đó, nhưng không có cách nào vào được Global Times cả, vì bị “vạn lý tường lửa” (great firewall ấy mà). Nhưng cũng kiếm được một bài trên trang của Reuters, ở đây, nói về việc báo chí TQ phản đối quan hệ Việt - Ấn.

Không những thế, tuy không vào được sâu trong trang của Global Times, nhưng tôi cũng có thể đọc được một lô những tựa báo của TQ khi tìm trên google, và đọc được bản lưu trên google, ví dụ bài viết có cái tựa là “China MUST Crush Vietnam’s thuggish territorial provocation and wily ploys”, tạm dịch là “TQ phải đập tan/nghiền nát những hành động côn đồ khiêu khích lãnh thổ và những mưu đồ láu cá của VN”, được đăng trên tờ Global Times ngày 16/10, cách đây chỉ mới 4 ngày thôi.

Đọc vào bên trong, lời lẽ của nó còn làm cho tôi nóng máu hơn nhiều, các bạn ạ, thôi thì không đưa lên đây nữa kẻo phá hoại tình hữu nghị Việt – Trung mà nhà nước ta đang cố gắng gìn giữ để truyền lại cho đời đời con cháu mai sau, trong đó có cả con cháu của tôi nữa. Cho nó đúng chủ trương, chính sách của nhà nước, mình là công dân tốt mà.

Chỉ có điều, dù là công dân tốt, và chấp hành chủ trương của nhà nước nên sẽ không nói gì thêm nữa, nhưng tôi không thể không tự hỏi mình: Với thái độ như vậy, không rõ Trung Quốc nghĩ mình là gì của Việt Nam ấy nhỉ? Là đồng chí, láng giềng, bạn, đối tác (đều tốt cả, như khẩu hiệu đã nêu), hay là anh (thì anh em XHCN với nhau), là thầy (thì về mặt chính trị, hiện nay VN cái gì chẳng giống TQ), hay thậm chí là cha mẹ – là mẫu quốc đối với thuộc quốc, giống như thời Bắc thuộc?

Hừm, không nghĩ nữa, kẻo lại bị các thế lực phản động chúng nó lợi dụng bây giờ!

Mưa, và cà phê đắng ...

Mấy ngày nay Sài Gòn cứ mưa liên miên …

Ngày nhỏ, đối với tôi có hai loại mưa: mưa vui và mưa buồn. Mưa vui là mưa vào giữa mùa hè nóng bức, chợt đâu một vài đám mây đen kéo qua, trời tối xầm rồi nước ở đâu không rõ cứ tuôn như trút xuống. Mưa rơi lộp độp trên mái tôn, mới đầu thưa thớt vài hạt rồi nặng dần, rầm rập đổ xuống như cả một bầy ngựa đang phi nước kiệu. Nước từ những mái nhà chảy xuống thành hàng như một bức mành tạo bởi nước mưa trước hiên nhà, nước trong máng xối tóe ra xối xả như những vòi nước công cộng ai vặn ra rồi quên không khóa.

Rồi thì hẹn nhau hồi nào chẳng biết, bầy con trai trong xóm ở đâu bỗng túa ra, lưng trần, quần xà lỏn, giành nhau chúi đầu vào những máng xối nước mưa mát lạnh, cười giỡn vang trời, rồi thỉnh thoảng lại đuổi nhau, vật nhau, trượt chân ngã dúi dụi, rồi cãi nhau, chửi nhau, cả văng tục nữa, ỏm củ tỏi …

Đám con gái thì hiền lành hơn, chờ mưa to một lúc cho nước dâng lên đến thềm nhà thì bắt đầu thả thuyền giấy ra đầy sân. Những chiếc thuyền làm bằng giấy tập học trò xé ra từ vở cũ, gặp mưa một lúc thì mực tím, mực xanh nhoẹt nhòe, đôi khi những giọt nước mưa chảy xuống thấm mực tạo thành những hình thù kỳ lạ. Thuyền to, thuyền nhỏ, thuyền trung, dập dềnh sóng nước, trôi xa dần, xa dần … dường như chúng trôi đến bến bờ nào xa xôi lắm.

Mà dường như lần nào cũng như lần nấy, khi ngắm những chiếc thuyền giấy trôi một hồi là tôi lại bắt đầu mơ mơ màng màng, nghĩ tới những chân trời xa lạ, những đất nước xa xôi trong các chuyện cổ tích mà tôi đã đọc, những rừng thông xanh và những đồi tuyết trắng… Tôi mơ màng thấy mình là một kẻ lữ hành, một mình lang thang qua những thành phố xa lạ, qua những lâu đài cổ (giống như trong những hình vẽ của những cuốn truyện mà tôi đã đọc), rồi vì tò mò, rất muốn liều lĩnh mở đại cổng một ngôi nhà vắng chủ, lén bước vào để ngắm những bông tulip vàng và đỏ trong sân …

Bao giờ cũng vậy, câu chuyện dừng lại ở đó (vì trí tưởng tượng của tôi chỉ đi được đến đó), sau một hồi, thì mưa bỗng dứt, và tôi cũng tỉnh, cái nóng nực, bụi bặm đã bị cuốn sạch đi, trời quang mây tạnh, và những chiếc thuyền giấy đã đưa tôi đi xa trong giấc mộng của mình giờ đây mắc kẹt lại cả đám bên miệng cống. Rồi thế nào các bà già trong xóm lại cũng phải quét đi, vừa quét vừa chửi bọn trẻ con nghịch ngợm, không khéo lại nghẹt cống thì khổ …

Những trận mưa như vậy thường chỉ ngăn ngắn thôi, đâu chừng nửa tiếng rồi ngưng, sao mà vui thế. Còn mưa buồn? À, đó là những cơn mưa rất to với nhiều sấm sét, kéo dài đến cả vài tiếng đồng hồ. Mưa đều đều, nước cứ trút, trời thì tôi, trời chuyển từ nóng sang lạnh và ẩm ướt. Nước ngập đầy sân, cống nước tiêu không kịp, ngập cả vào nhà. Vào những ngày mưa như vậy, trời không có nắng, quần áo phơi chẳng kịp khô, có khi còn làm điện bị cúp (chẳng hiểu tại sao). Con hẻm nhà tôi ở có khi nước ngập đến vài ngày do cống nghẹt (có khi là do mấy cái thuyền giấy mà chúng tôi đã thả ra chơi), và mọi thứ bắt đầu trở nên nhem nhuốc, nhếch nhác.

Và, hình như thế, cứ mỗi lần mưa buồn ở SG vài trận như vậy, thì sau đó là tin về bão lụt miền Trung. Rồi đi học, thấy nhà trường kêu gọi quyên góp cho đồng bào miền Trung trong cảnh màn trời chiếu đất. Bọn trẻ con lại được có dịp bảo nhau về nhà xin quần áo cũ, tập vở … để nộp cho cô, cho trường “cứu trợ đồng bào miền Trung”. Hình như chẳng năm nào không có bão lụt như thế, báo chí, radio (chưa có TV, và tất nhiên là chưa có Internet!) đưa tin nghe thương lắm. Mình chỉ bị lội bì bõm nước mưa (hình như trộn cả nước công) mấy ngày, quần áo không khô được, đã khổ rồi. Huống chi miền Trung còn lũ lụt, đói kém, chết người. Còn trời thì cứ mưa, mưa mãi. Mưa buồn.

Đấy là chuyện mưa của cách đây mấy chục năm. Những gì tôi tả ở trên là trước năm 1975, tức lúc tôi còn học cấp hai. Tất cả đã xảy ra cách đây đến 40 năm rồi. Lâu quá rồi, chẳng hiểu tôi có còn nhớ đúng không nhỉ, hay là trí nhớ mình tự thêu dệt ra không biết chừng?

Bây giờ thì trời vẫn mưa, nhưng không còn giống như xưa nữa. Chẳng bao giờ còn thấy mưa vui. Mưa vui, hình như nó chỉ là sản phẩm của trí tưởng tượng của tôi, hay một đứa con hoang của ký ức của tôi hay sao ấy. Vì nó đã hoàn toàn biến mất trên thực tế rồi. Rất nhiều năm nay tôi không sao tìm được những trận mưa vui như vậy ở SG nữa.

Chỉ có mưa buồn mà thôi. Mưa, và nghĩ ngay đến miền Trung. Năm ngoái, thủy điện xả lũ, chết người quá chừng chừng.. Ngay vào dịp “đại lễ” của Hà Nội – chẳng hiểu sao cũng trùng ngày quốc khánh TQ? Rồi còn có người chết vì điện giựt trong mưa nữa. Còn năm nay thì lũ ở ĐBSL, đã mấy chục người chết vì lũ lụt rồi. Ở cái vùng mà ngày xưa tôi vẫn nhớ cô giáo tôi hay bảo là “miền Nam mưa thuận gió hòa”. Miền Nam thì thế, còn miền Trung, với khai thác bô-xít ở Tây Nguyên, rồi còn thủy điện khắp nơi nữa, chao ơi là lo …

Tự nhiên nhớ lung tung lộn xộn vài câu thơ về mưa của một nhà thơ tiền chiến nào đấy, quên rồi:

Mưa gì mưa hoài, lòng biết nhớ thương ai
… phí hoang thời trẻ dại
Mưa gì mưa mãi nào biết trách ai
… cảnh tượng buồn nơi quan tái.

Buồn của nhà thơ xưa đó, có buồn bằng bài thơ mưa hôm nay không nhỉ, của một nhà thơ nào đấy tôi tìm được trên mạng, trên một blog cá nhân ở đây: http://phamkong.blogspot.com/2011/10/nhuc-cho-nuoc-viet.html

Cà Phê Đắng…
Mưa bay từ Ải Nam Quan
Mưa qua Đông Hải, mưa sang chốn này
Mưa ơi, xin ở lại đây
Mong mưa trôi hết đắng cay nỗi đời.
Đâu đây xương máu vọng lời
Núi sông trả lại, biển khơi trả về
Tình trong hơi ấm cà phê
Dâng hồn chiến sĩ lời thề trả xong

Ngàn năm máu đổ thành sông
Xương xây thành núi tấm lòng hy sinh
Một lòng Tổ quốc quyết sinh
Bao gương trung liệt tử sinh quên mình.

Buồn trong hiu hắt một mình
Cà phê sao đắng chỉ mình ta thôi ?! …
----
Quê hương những ngày mưa bão

Minh Sơn Lê .

Buồn quá, thôi thì viết vài giòng vơ vẩn để chia cái buồn với nhà thơ Minh Sơn Lê mà tôi không quen biết. Có hề gì, chỉ cần biết chúng ta cùng chia một nỗi buồn chung…

Tranströmer và “điều bí ẩn diệu kỳ”

Bài đã đăng trên trang mạng của Tạp chí Tia Sáng, link: http://tiasang.com.vn/Default.aspx?tabid=115&CategoryID=41&News=4475
-----
Chọn một người Thụy Điển để đề cử giải thưởng Nobel là một điều mà đất nước này thường cố tránh không làm, vì thận trọng. Nhưng giải thưởng Nobel Văn chương 2011 dành cho nhà thơ 80 tuổi người Thụy Điển Tomas Tranströmer hẳn đã thuyết phục cả những người khó tính nhất trong Hội đồng.

Và cho đến giờ cũng chưa hề có ai tỏ ra mảy may nghi ngờ về khả năng có sự thiên vị của Hội đồng dành cho nhà thơ người Thụy Điển tài năng này.

Đúng ra, ta còn có thể nghi ngờ rằng chính sự thận trọng của Hội đồng về những ứng viên quốc tịch Thụy Điển đã khiến Tomas Tranströmer phải chờ đợi mãi đến bây giờ. Robin Fulton, nhà thơ người Scotland đã dịch thơ của Tranströmer sang tiếng Anh, đã phát biểu: “Việc Tranströmer đoạt giải có thể ít nhiều đoán trước được – đây là sự đánh giá đối với công việc của cả đời người. Tranströmer đã quá nổi tiếng rồi, đến mức không còn một nhà thơ nào có thể nổi tiếng hơn thế. Có những tác giả trở nên nổi tiếng sau khi họ đoạt giải Nobel, nhưng Tranströmer thì đã nổi tiếng từ trước”, tờ Guardian (1) của Anh đã cho biết như vậy vào ngày 6/10/2011.

Nhận xét về thơ của Tranströmer, rõ ràng là không ai có thẩm quyền hơn Fulton, người vừa là một đồng nghiệp (Fulton cũng là một thi sĩ), vừa là dịch giả và tất nhiên cũng đồng thời là độc giả. Ngôn ngữ trong thơ của Tranströmer được Fulton nhận định là đơn giản, không cầu kỳ, khó dịch như một số nhà thơ khác. Nhưng hình ảnh trong thơ của ông lại luôn mưới mẻ, lạ lẫm, khiến người đọc hết sức bất ngờ và thậm chí còn làm cho họ choáng váng. Và theo Fulton, đó mới chính là điều mà độc giả đòi hỏi ở những nhà thơ.

Xin giới thiệu hai bài thơ dưới đây, được rút từ tập thơ đầu tay của Tranströmer có tựa 17 Dikter (tức “17 bài thơ”), xuất bản từ năm 1954. Bản tiếng Anh do Fulton dịch, được xuất bản bằng tiếng Anh lần đầu vào năm 1987 trong tuyển tập thơ có tên là The Great Enigma (Điều bí ẩn diệu kỳ).
---
The stones
The stones we threw I hear
Fall, glass-clear through the years. In the valley
The confused actions of the moment
Fly screeching from
Treetop to treetop, become silent
In thinner air than the present’s, glide
Like swallows from hilltop
To hilltop until they’ve
Reached the furthest plateaus
Along the frontier of being. There all
Our deeds fall
Glass-clear
With nowhere to fall to
But ourselves.

Những hòn đá
Những hòn đá chúng ta đã ném đi
Tháng năm qua vẫn còn đọng lại
Vụn vỡ tiếng thủy tinh rơi. Trên thung lũng này
Hành động sai lầm của thời điểm ấy
Vụt kêu the thé bay đi
Chao qua những ngọn cây, rồi ngưng bặt
Trong bầu khí mong manh như khói, chúng lướt qua
Như bầy én lượn qua những ngọn đồi
Đến những cao nguyên xa thẳm
Nằm dọc theo chân trời hiện hữu. Ở đó
Những hành động của chúng ta
Như thủy tinh
Vụn vỡ
Chẳng biết rớt vào đâu
Lại về cùng bản ngã.

(Phương Anh dịch từ bản tiếng Anh)

Cũng xin giới thiệu thêm bài dịch của Diễm Châu cho bài thơ The Stones mà tôi đã dịch là Những hòn đá ở trên. Bài thơ dịch này tôi tìm được trên trang của Nguyễn Trọng Tạo.

ĐÁ
Những tảng đá chúng ta đã ném tôi nghe rơi rơi,
trong như pha lê qua năm tháng. Dưới lòng thung
bay đi những việc làm hỗn độn của khoảnh khắc
kêu ré từ
đỉnh cây tới đỉnh cây. Trở thành câm nín
trong bầu khí loãng hơn của hiện tại, chúng lướt nhanh
như chim én qua hết ngọn núi này
tới ngọn núi khác, cho đến khi
tới mãi những vùng cao nguyên xa xôi nhất
ở mép lề cuộc sống. Rơi rơi
mọi hành động của chúng ta
trong như pha lê
không vào một đáy sâu nào hết
ngoại trừ ở bên trong chính chúng ta.

(Diễm Châu dịch từ bản tiếng Anh)
--

Context
Look at the grey tree. The sky has run
Through its fibres down in the earth –
Only a shrunk cloud is left when
The earth has drunk. Stolen space
Is twisted in pleats, twined
To greenery. – The brief moments
Of freedom rise in us, whirl
Through the Parcae and further.

Bối cảnh
Hãy nhìn cái cây màu xám. Bầu trời chạy xuyên
Qua các thớ gỗ xuống tận đất sâu –
Chỉ còn một đám mây tóp teo
Khi mặt đất đã uống đầy thuê thỏa.
Khoảng không bị đánh cắp
Vặn lại thành những đường gấp nếp
Rồi bung thành cành lá tốt tươi.
Những giây phút tự do ngắn ngủi
Vươn lên trong lòng ta, rồi tỏa ra
Cuồng xoay mãi đến Thiên cung vô tận.

(Phương Anh dịch từ bản tiếng Anh)

“Cái cây và bầu trời” (thơ Transtroemer): Một bản dịch khác

Trong entry trước, tôi có giới thiệu một bài thơ của Transtroemer đã được dịch sang tiếng Anh, và bản dịch tiếng Việt của tôi. Bài thơ ấy có tên là “Cái cây và bầu trời”.

Hôm nay, tình cờ đọc được một bản dịch khác của bài thơ này trên trang Nguyễn Trọng Tạo, dịch giả là Diễm Châu. Nhưng bản dịch ấy đã được dịch từ lâu, trước khi Transtroemer được giải Nobel. Có điều là tôi chưa đọc nó bao giờ cả.

Việc một bài thơ được chuyển dịch nhiều lần khác nhau sang một ngôn ngữ khác cũng là bình thường, và thậm chí thú vị. Vì ta có thể đọc và so sánh cách chuyển dịch bài thơ sang tiếng Việt, cách xử lý những chỗ khó dịch, và phong cách riêng của từng dịch giả.

Nên xin giới thiệu bản dịch khác ấy ở đây, cùng chép luôn cả bản dịch của tôi và bản tiếng Anh nữa, cho mọi người đọc, so sánh và … bình phẩm.

(Thực ra tôi còn dịch 2 bài khác nữa, và 1 trong hai bài dịch đó cũng có trên trang của NTT. Nhưng không đăng lên đây được vì đã gửi cho báo rồi, phải chờ họ sử dụng xong rồi mình mới được đăng lên. Nên các bạn đành chịu khó chờ vậy nhé).

Enjoy!
--
The Tree and the Sky

There’s a tree walking around in the rain,
it rushes past us in the pouring grey.
It has an errand. It gathers life
out of the rain like a blackbird in an orchard.
When the rain stops so does the tree.
There it is, quiet on clear nights
waiting as we do for the moment
when the snowflakes blossom in space.

Tomas Tranströmer, translated by Robin Fulton

Cái cây và bầu trời

Cái cây bước quanh trong cơn mưa
đi qua chúng ta trong màu xám ướt át.
Nó có một việc phải làm. Nó nhặt sự sống ra khỏi cơn mưa
như một con sáo trong vườn anh đào.

Khi mưa vừa dứt, cái cây cũng ngừng.
Nó chỉ đứng đó, không động đậy trong những đêm quang đãng,
chờ y như chúng ta chờ tới cái thời điểm đó
khi những bông tuyết tự quăng mình ra không gian.
(Diễm Châu dịch)

Cái cây và bầu trời

Một cái cây đi trong cơn mưa
Vội vã băng qua ta dưới bầu trời xám
Nó đang bận. Nó nhặt sự sống ra
Khỏi cơn mưa, như chú quạ đen trong vườn trái.

Cơn mưa tạnh, cái cây cùng đứng lại
Kia nó kìa, im ắng dưới trời đêm
Lặng lẽ chờ, như ta vẫn hằng mong
Bông tuyết trắng nở bung vào đêm tối.
(Phương Anh dịch)

"Điều bí ẩn diệu kỳ" của Tranströmer

“Điều bí ẩn diệu kỳ” là lời dịch của tôi cho cái tựa tiếng Anh của tập thơ nổi tiếng của nhà thơ 80 tuổi người Thụy Điển còn nổi tiếng hơn, vì vừa đoạt giải Nobel văn học 2011, Tomas Tranströmer. Cái tựa ấy là: The Great Enigma.

Nhưng điều bí ẩn trong cái tựa tập thơ ấy là gì nhỉ? Tôi không rõ, vì quả thật là trước khi có tin Tranströmer đoạt giải Nobel 2011, tôi chưa bao giờ nghe thấy tên nhà thơ ấy bao giờ. Nhưng vì bây giờ nghe tin đây là nhà thơ đoạt giải Nobel, với những lời khen rất kích thích trí tò mò, nên mặc dù tôi đang bận quá, nhưng cũng phải mò vào mạng tìm tòi một lúc, cho … biết với người ta.

Tranströmer được khen ra sao? Có một phát biểu về ông mà hầu như mọi tờ báo – cả tiếng Anh lẫn tiếng Việt – đều nhắc đến, đó là “thông qua các hình ảnh cô đọng, trong vắt, ông đã cho chúng ta cách tiếp cận mới mẻ với hiện thực”. Đây là lời phát biểu của Peter Englund, thư ký thường trực của Viện Hàn lâm Thụy Điển, nhận xét về nhà thơ được đoạt giải năm nay.

Nhận xét ấy đã được đăng trên tờ Huffinton Post, có thể tìm thấy ở đây.

Cũng trong bài viết trên tờ Huffington Post, theo Englund, những chủ đề mà ông thường đề cập đến là “cái chết, lịch sử, ký ức, và thiên nhiên. Nhất là về thiên nhiên”.

Thiên nhiên ư, thế thì hợp với tôi rồi. Không hiểu người khác thì thế nào, chứ với tôi, một mình với thiên nhiên – dù là sông, là biển, là núi, là thác, hay chỉ là cây cỏ, lá hoa – bất cứ cái hình ảnh nào của thiên nhiên cũng đem lại cho tôi nhiều cảm xúc. Cảm giác cô đơn và kính sợ khi đứng trước một vách núi cao. Cảm giác buồn buồn khi đứng trước một dòng sông lặng vào lúc chiều buông. Cảm giác tự do, khoảng khoát khi đứng trước bãi biển lúc bình minh, cùng mặt trời đang lên. Và luôn luôn là cảm giác bình yên, thân thuộc, an ủi khi nhìn vào những tán lá xanh um tươi tốt của những cánh rừng nhiệt đới.

Vậy thì phải đi tìm thơ của Tranströmer để đọc chứ, xem ông viết như thế nào. May mắn quá, tôi tìm được ba bài, hai bài đã dịch (vì cao hứng) và gửi đi, không đăng lên đây được (phải chờ cho báo đăng xong đã), nhưng vẫn còn một bài thứ ba, xin chia sẻ ở đây. Bản dịch tiếng Việt là của tôi.

Đọc đi các bạn ạ, để thấy lời nhận xét của Englund về thơ của ông hoàn toàn chính xác: Lời thơ cô đọng và trong vắt, hình ảnh thì mới mẻ và lạ lùng, giúp ta có những cảm nhận mới mẻ về thực tại.

Thơ, đó là sự cứu rỗi linh hồn của chúng ta, có ai đó đã nói như vậy thì phải. Rất đúng, phải không các bạn?

À, vậy thì "điều bí ẩn diệu kỳ" của chúng ta chính là thơ đấy. Nó cũng là “nơi trú ẩn của tôi” (“nơi trú ẩn của tôi/là thơ đấy” – mấy câu thơ con cóc của tôi ấy mà).

http://johnbakersblog.co.uk/two-poems-from-tomas-transtromer/
The Tree and the Sky

There’s a tree walking around in the rain,
it rushes past us in the pouring grey.
It has an errand. It gathers life
out of the rain like a blackbird in an orchard.
When the rain stops so does the tree.
There it is, quiet on clear nights
waiting as we do for the moment
when the snowflakes blossom in space.

Tomas Tranströmer, translated by Robin Fulton

Cái cây và bầu trời

Cái cây băng ngang tôi trong  cơn mưa
Vội vã đi dưới bầu trời đen xám
Nó bận bịu đi chắt chiu sự sống
Giữa trời mưa, như chú quạ trong vườn.

Cơn mưa tạnh, cái cây dừng đứng lại
Kia nó kìa, im ắng dưới trời đêm
Lặng lẽ chờ, như ta vẫn hằng mong
Bông tuyết trắng nở bung vào đêm tối.

Chụp ở Ấn Độ, tháng 3/2011

Ngồi dọn máy, tự nhiên tìm thấy một tấm hình chụp tôi đang phát biểu trong một hội nghị về chất lượng giáo dục tại Ấn Độ vào tháng 3/2011. Một chuyến đi … bão táp với rất nhiều kỷ niệm đáng nhớ, với một người đồng nghiệp nhỏ ở nơi mà giờ đây tôi đã rời xa. Đưa lên đây để lưu cho mình, hình ảnh của một thời.

Một thời để yêu và một thời để nhớ? (Cải lương quá nhỉ?)