Thứ Sáu, 12 tháng 3, 2010

Mặt trời nhỏ, thơ và giáo dục

Mặt trời nhỏ
Nụ hoa bạn tặng tôi hôm qua
Màu thắm đỏ
Rung rung cánh hoa hé mở
Muốn ngỏ điều gì, hỡi hoa?

Tôi không hiểu nhiều ý nghĩa các loài hoa
Còn bạn thì, tôi tin, cũng thế!
Cả người nhận và người cho đều không hiểu việc mình làm
Chỉ có bông hoa giờ ở đây
Tỏa hương dịu dàng cho lòng tôi say say ...

Bởi vì sáng nay
Nụ hoa đã nở
Sáng một góc phòng
Như một mặt trời nho nhỏ


Phương Anh, 1982

Bài thơ trên tôi đã làm từ năm 1982, lúc tôi còn học năm thứ 4 ở ĐH Tổng hợp (ĐH Văn Khoa cũ). Cách đây đã 28 năm rồi. Tôi vẫn nhớ đã viết bài thơ này một mạch vào buổi sáng khi ngủ dậy, nhìn thấy nụ hoa hồng tỷ muội do một người bạn (trai) cùng lớp tặng cho hôm trước, đã nở.

Nụ hoa đã được tặng một cách hồn nhiên, vô cớ, có lẽ bạn ấy đã hái dọc đường. Đưa cho tôi, "cho PA nè", với một nụ cười dễ thương, vậy thôi. Chỉ có thế thôi, mà tôi cũng làm thơ được, hay thật!

Thời đó, bọn sinh viên Văn khoa chúng tôi là một lũ rất ... kỳ quái, và tự hào về sự kỳ quái của mình. Chất "văn khoa", mà ngày nay người ta gọi một cách "văn vẻ" hơn là "chất nhân văn" vì trường đã đổi tên, thấm đẫm trong từng đứa sinh viên bọn tôi. Lúc nào cũng thẩn thơ lãng mạn, làm thơ viết văn, buồn vui với thời cuộc, tha thiết với cuộc đời, và thổn thức lệ rơi vì những nỗi đau nhân thế.

Nhưng tại sao tôi lại nhớ đến bài thơ vào lúc này? Chẳng là, tôi vừa đi công tác ở Vũng Tàu, sáng sớm được ngắm mặt trời mọc trên biển, đẹp đến sững người. Cách đây vài ngày, bọn bạn bè Văn khoa cũ lại mail để hẹn hò gặp mặt, họp lớp sau 28 năm xa cách. Thế là đầu óc "điên điên khùng khùng" kiểu văn khoa của tôi bắt đầu làm việc theo ý nó, và bài thơ mà tôi đã làm lâu lắm được tự động truy hồi. Cùng với những cảm xúc bâng khuâng và hoài niệm về một thời hoa mộng đã qua...

Những con người kỳ quái, điên điên khùng khùng như lớp tôi vậy, ra đời làm được gì nhỉ? Xin thưa ngay: họ làm được rất nhiều. Bạn bè tôi cả lớp vài chục người, chỉ có 2, 3 làm nghề giáo như tôi. Còn lại đa số là các nhà quản lý và doanh nhân thành đạt trong nhiều lãnh vực khác nhau. Và tôi tin sự thành đạt đó là do sự giáo dục mà chúng tôi được hưởng từ trường văn khoa cũ.

Mặc dù nhìn lại chương trình, không thấy có môn học nào giúp chuẩn bị cho chúng tôi thành doanh nhân hay nhà quản lý. Mà quanh đi quẩn lại, chỉ độc có thưởng thức thơ văn, tìm hiểu văn học sử Việt Nam và thế giới, rồi lý thuyết về ngôn ngữ, tâm lý, rồi lịch sử, văn hóa, và văn minh các khu vực, và một ít triết học - đa số là triết mác-lê (!), nhưng vì học ngoại ngữ nên cũng lọt vào tư tưởng của các triết gia phương Tây như Francis Bacon hoặc Newman chẳng hạn, do sinh viên tự đọc qua tiếng Anh để hoàn thành những bài viết theo yêu cầu của giáo viên.

Còn rất nhiều điều tôi muốn nói qua entry này, về vai trò của thơ, của cảm xúc đẹp trong việc giáo dục và hình thành nhân cách con người, đặc biệt là những người trẻ. Vì thời nay quan điểm giáo dục dường như đã thay đổi hoàn toàn: sinh viên, giáo viên, và nhà trường đều quá thực dụng. Học chỉ chăm chăm để thi, thi chỉ chăm chăm để lấy bằng, lấy bằng chỉ chăm chăm để kiếm vị trí, có vị trí chỉ chăm chăm giữ ghế, để chăm chăm vun vén cá nhân.

Quan niệm đi học là để hình thành nhân cách dường như đã hoàn toàn biến mất. Cùng một lúc với sự mất niềm tin rằng tài năng và đức độ sẽ đem lại cho mình những vị trí quan trọng trong xã hội. Và cũng chẳng còn quan niệm vị trí xã hội chỉ nhằm tạo điều kiện cho những cá nhân có nhân cách tốt có thể phục vụ nhân loại tốt hơn và tiếp tục phát triển tài năng và bản lãnh cá nhân để rồi lại quay lại phục vụ. Chứ vị trí xã hội không có ý nghĩa tự thân.

Nhưng ý tưởng quá ngổn ngang nên viết mãi chưa xong (entry này đã được bắt đầu từ cách đây 2 ngày mà đến nay vẫn chưa kết thúc). Đành bỏ bớt ý tưởng, gói gọn lại quanh một bài thơ và những hồi ức về một thời đã qua để gửi đến mọi người.

Như một món quà cuối tuần, đầu ngày cho tất cả mọi người mà tôi yêu mến. Đặc biệt là bạn bè AV78 mà tôi sẽ gặp chiều nay...

6 nhận xét:

  1. Chỉ bông hoa hiểu được người tặng và người nhận thôi. Vấn đề quan trọng là hiệu quả phát huy của bông hoa sau đó thế nào? Hy vọng là kết thúc có hậu.
    Tôi đang chuyển sang "nhà" mới chị ạ.

    Trả lờiXóa
  2. Vâng, tôi thấy nhà mới của anh rồi, ở wordpress.

    Chuyện bông hoa, có "phát huy hiệu quả" gì đâu anh? Cho đến giờ tôi cũng chẳng hiểu người bạn đó nghĩ gì khi tặng tôi bông hoa đó. Việc ấy xảy ra vào năm thứ tư, ít tháng sau lớp tôi tốt nghiệp, mỗi người mỗi ngả. Riêng bạn ấy thì đi nước ngoài định cư, và chẳng bao giờ liên lạc với nhau, vì thật ra tôi cũng không thân với bạn ấy.

    Nhưng hoài niệm về bông hoa thì vẫn đẹp phải không anh?

    PA

    Trả lờiXóa
  3. Tôi vào thăm nhà mà thấy chị đi vắng. Chắc rằng ngày nghỉ nên chị đi thăm bạn bè.

    Trả lờiXóa
  4. Anh Đức:
    Tôi không hiểu? Anh đến thăm nhà, là nhà này (bloganhvu), hay nơi cư trú của tôi?

    Vì hôm nay tôi đi vắng thật, nhưng không rõ làm sao anh có thể biết nơi cư trú của tôi? Mà cũng không thấy ở nhà nói lại?

    Còn nói nhà này, thì tôi đã "về" rồi còn gì với entry này và những comments với bạn bè?

    Anh giải thích nhé? Tôi thắc mắc quá! :-)

    Trả lờiXóa
  5. Ôi thôi chết, xin lỗi chị, tôi quên để chữ nhà trong ngoặc kép.

    Trả lờiXóa
  6. Không sao, anh Đức ạ. Bé cái nhầm thôi! :-)

    Trả lờiXóa