Thơ và ... bác sĩ

Hình chùm hoa sữa này, và entry dưới đây là để dành tặng các bạn bè của tôi là bác sĩ. Nhân ngày thầy thuốc VN.
--
Hôm nay là ngày 27/2, ngày thầy thuốc Việt Nam.

Chẳng hiểu thế nào, gần đây tôi lại có nhiều bạn bè từ thế giới ảo là bác sĩ hoặc công tác trong ngành Y thế? Có lẽ một phần là do tôi vô tình mon men đến nhà một blogger là bác sĩ, BS Hồ Hải, và làm quen với bác ấy. Rồi từ đó quen thêm những bạn bè của BS Hải. Bạn của bạn thì cũng là bạn của mình mà.

Ngày xưa, cứ mỗi lần có ngày dành cho bạn bè như thế này, là thế nào tôi cũng hì hục làm thơ, hoặc tệ lắm cũng phải dịch thơ để tặng. Nhưng bây giờ thì chắc tại già - ngũ tuần rồi lại chẳng già! - thi hứng cũng cạn, nên từ sáng đến giờ loay hoay mãi, vẫn chưa "rặn" ra được dòng thơ nào - dù sáng tác hay dịch. Mà ngày thầy thuốc thì sắp hết rồi, chết thật!

Để "chữa cháy", tôi đã đi tìm các quotations - danh ngôn - nói về bác sĩ, hoặc những người làm ngành Y. Nhưng khổ nỗi, những quotations bằng tiếng Anh mà tôi tìm thấy (thú thật tôi cũng hơi sính ngoại, tìm thông tin trên mạng là phải tìm bằng Anh) thì lại toàn là chọc ghẹo bác sĩ không hà, chứ không có kính trọng thầy thuốc như ở VN mình.

Ví dụ như những câu thế này, coi có được không chớ?

It is a mathematical fact that fifty percent of all doctors graduate in the bottom half of their class. (Vô danh)
(Ai nói bác sĩ học giỏi đâu nà?) Về mặt toán học, rõ ràng là có 50% số bác sĩ đã tốt nghiệp ở mức dưới trung bình trong lớp của họ. (Đúng quá chứ còn gì nữa!)

I got the bill for my surgery. Now I know what those doctors were wearing masks for.
Tôi nhận phiếu tính tiền về ca phẫu thuật. Giờ thì tôi biết tại sao mấy ông bác sĩ đó (như ông BL hoặc ông HH, hì hì) phải đeo mặt nạ rồi! (~James H. Boren)

Doctors think a lot of patients are cured who have simply quit in disgust.
Các bác sĩ cứ tưởng bệnh nhân đã khỏi bệnh nên không trở lại, thật ra họ không đến nữa vì quá ngán. (~Don Herold)

Vậy đó. Thôi, không tìm quotations về bác sĩ nữa.

Nhưng làm gì đây? Tôi lại tiếp tục đi tìm, và thấy:

Cái này, ở đây. Các bác sĩ ở Anh đề nghị đưa thơ vào phòng chờ thăm bệnh để giúp cho quá trình chữa lành cho bệnh nhân. Các bác đọc đi, sẽ hiểu rõ hơn tôi. Chứ tôi dù tiếng Anh có giỏi đến mấy thì khi đọc về vấn đề y học và sức khỏe thì cũng sẽ phải hỏi các bác í thôi, bác Trèo bác ấy đã phán như thế lâu rồi!

Và đây nữa, bài viết giới thiệu tập thơ do các bác sĩ sáng tác, tập Máu và xương (Blood and bone, không phải Máu và hoa đâu nhé!), ở đây. Nó giải thích tại sao các bác sĩ lại cầm viết, bằng những lời cảm động như thế này:

[the collection] is successful in showing us the inadequacy of medical language and technology in describing the intensity of experience shared by healers and those they care for. This is one compelling reason that leads physicians to take up the pen.
[tập thơ] đã thành công trong việc chỉ ra cho ta thấy sự bất toàn của ngôn ngữ y học và công nghệ trong việc mô tả những trải nghiệm sâu sắc đến tột cùng của các thầy thuốc và những bệnh nhân của họ. Đó là lý do đã thôi thúc họ cầm bút.

Nó giúp tôi hiểu câu danh ngôn này hơn:

In the sick room, ten cents' worth of human understanding equals ten dollars' worth of medical science. (~Martin H. Fischer)
Trong phòng bệnh, 10 xu hiểu biết về con người đáng giá bằng 10 đô la thuốc chữa.

Và cũng bắt đầu hiểu tại sao các bác sĩ lại hay viết văn, làm thơ. Các bác ấy ... chẳng có tử tế gì đâu nhé (!), chẳng qua là muốn dùng thơ văn để tăng hiệu quả chữa bệnh lên thôi. Bớt uống thuốc đi, kẻo uống nhiều thuốc mắc tiền quá, bệnh nhân nó trả tiền hết nổi thì nó lẳng lặng biến luôn. Tương tự như một câu "ranh ngôn" mà tôi đã nêu ở trên.

Tôi cũng hiểu luôn tại sao tôi có thể chơi với các bác sĩ. Vì các bác (các chú nữa) ấy thích thơ, văn mà. Tôi cũng vậy, vì tôi là dân đã định chọn văn thơ làm cái nghiệp. Ngày xưa thời trung học tôi định lên lớp 10 chọn ban C giống chị tôi. Không dè đến năm 1975 không còn ban C nữa. Nhưng tôi vẫn chọn ban B, tức là ban Văn-Ngoại ngữ lúc ấy. Chỉ khác là học văn thơ "cách mạng".

Vậy, nhân ngày thầy thuốc Việt Nam (sắp hết!), xin viết mẩu này để tôn vinh thơ, và tôn vinh các bác sĩ. Để tặng cho các bác sĩ bạn tôi, và cả các bác sĩ không phải là bạn tôi nữa.

Và ... chuyện bây giờ mới kể: Ngày trước tôi cũng định lăm le thi vào Y. Nhưng thời ấy, còn xét lý lịch nặng lắm, tôi nhắm mình không vào nổi, nên thi vào Tổng hợp. Học được đến năm thứ ba, tôi nổi cơn bỏ học dở dang 1 học kỳ, đi ôn thi để thi lại vào Y. Rồi ... rớt chỏng gọng.

Nên bây giờ, làm bác sĩ đã là một trong những ước vọng không thành của tôi! Mới thấy, đâu phải ai cũng có thể làm bác sĩ, đúng không? Đáng tự hào lắm chứ!

Nhân tiện đã đọc entry này, các bác thử đọc thêm một entry cũ, ở đây, tôi viết lúc mới quen BS Hồ Hải xem sao. Đọc cả các comments nữa. Cũng hay hay đấy. Bạn "Hoang" bạn ấy bảo thế.

Cuối cùng:

CHÚC CÁC BÁC SĨ VIỆT NAM LUÔN LÀ NHỮNG THẦY THUỐC TUYỆT VỜI, VÀ LUÔN ĐƯỢC MỌI NGƯỜI YÊU QUÝ VÌ CÓ MỘT TÂM HỒN ĐẦY THƠ!

Viết bởi một người đã từng muốn làm bác sĩ!

Tại sao VN có nhiều nhà văn-bác sĩ - hay: nhà văn cần tố chất gì?

Entry này nhằm làm rõ hơn một ý tưởng mơ hồ mà mình đã có từ lâu, và được "kích thích" sau khi có cơ hội trao đổi với một vị thuộc đúng category mà mình muốn nghiên cứu trong cái tựa của entry này, đó là "bác sĩ-nhà văn".

Lý do của việc muốn làm cái đề tài lạ lùng này phải nói như sau: từ bé, mình đã có nhiều ước mơ về nghề nghiệp. Lúc thì muốn làm nhà văn (ngay từ đầu, vậy đây là my innate tendency), khi thì muốn làm nhà báo, rồi có khi muốn làm luật sư, nhà giáo, và cũng có lúc muốn làm ngành y, mặc dù rất sợ bệnh tật, chết chóc (đến giờ đi đường thấy cạnh đung xe chết người thì mình vẫn rùng mình không kềm được, và mau mau chuồn mất, không bao giờ dám nhìn thêm một giây nào nữa!)

Đến bây giờ thì có thể xác định là mình đã không làm nhà văn, vốn là mơ ước đầu tiên và có lẽ vẫn là mơ ước cuối cùng của mình (già, nghỉ hưu rồi chắc sẽ viết văn thôi!) Nhưng không là tác gia nhưng vẫn đọc và theo dõi tình hình văn học trong ngoài nước rất nhiều, và qua quan sát của cá nhân mình, một hiện tượng khá rõ đã nổi lên: ở VN hình như có khá nhiều nhà văn vốn là bác sĩ, hay nói cách khác, có khá nhiều bác sĩ kiêm nhà văn ở VN.

Hiện tượng bác sĩ viết văn (thường viết quanh những vấn đề bệnh tật, chết chóc, mổ xẻ, tâm lý bệnh nhân, cuộc đời của thầy thuốc và những người hoạt động trong ngành y) tất nhiên không chỉ có ở VN. Ở Anh, ít nhất có vài văn sĩ nổi tiếng vốn là bác sĩ rồi bỏ nghề, thành văn sĩ luôn (phải tìm lại tên những vị này, mình đã đọc rồi mà lại). Ở Mỹ, có một tác phẩm mình đã đọc và thấy rất cảm động, hình như đã dịch ra tiếng Việt vào thập niên 1980, tựa tiếng Anh là The Last Diagnosis, tiếng Việt hình như là Cuộc phán xử cuối cùng????, tác giả cũng là một bác sĩ. Tóm lại, cần phải khẳng định lại hiện tượng bác sĩ-nhà văn không phải là không có ở nơi nào khác ngoài VN.

Nhưng dường như (chỉ dường như thôi) ở VN thì hiện tượng này lại có vẻ nhiều hơn các nơi khác. Tất nhiên không phải bác sĩ nào ở VN cũng viết văn - tỷ lệ các bác có viết ra thành sách thì ít thôi. Nhưng văn hay chữ tốt (well, chữ thì không tốt, sorry, nhưng văn thì có hay, chắc vợ không đẹp vì chỉ có vợ người mới đẹp thôi, văn mình thì hay đã hẳn rồi ;-)) thì nhiều lắm. Và thực sự những người có tác phẩm đều là những tác phẩm tốt, cho dù họ không viết văn chuyên nghiệp.

Trong khi đó, ở trong lãnh vực viết văn chuyên nghiệp thì lại khác. VN có trường viết văn Nguyễn Du (giờ đã đổi thành ĐH gì đó thì phải) ở HN. Có các trại sáng tác do Hội Nhà văn tổ chức. Có nguyên một Hội Nhà văn VN nghe chừng cũng to lớn, hoành tráng, bự xự lắm. Rất được nhà nước quan tâm, rất có uy. Nhưng không hiểu sao sau này càng ngày càng kém, không viết ra được bao nhiêu tác phẩm có giá trị. Có thể họ giỏi về kỹ thuật, câu chữ viết khá sắc sảo. Nhưng ... rỗng. Dường như có cái gì đó không thật trong những trang viết của họ. Không có nỗi đau nhân tình. Không hồn. Không tim. Giả. Nói theo kiểu Nhân văn Giai phẩm, thì những tác phẩm của họ giống những cô gái mà một nhà thơ nào đó (quên tên rồi) đã phải kêu lên:

Hỡi tất cả các cô bạn gái
Tôi đã biết hay là tôi chưa quen
Tôi chẳng bị cái gì làm lạc hướng
Chọn áo hồng, phụ áo vá vai
Cũng chẳng theo lối luận bàn sống sượng
Khen chê tóc ngắn tóc dài

...

Trong các bạn có chăng người yêu dấu
Mà bấy lâu tôi đã gắng công tìm
Em trọn đời tôi kiếm gặp
Chỉ là người biết ghét, biết yêu!

(chép theo trí nhớ, đại khái thế. Hàm ý của bài thơ là hình như xã hội VN ở miền Bắc thời ấy - cuối 1950? hình như người ta yêu ghét theo mệnh lệnh của ai đó, cái gì đó chứ không phải theo mệnh lệnh của trái tim - well, như các nhà văn thường nói thế!)

Vậy thì tại sao, tại sao ở VN lại có cái nghịch lý kỳ dị thế? (well, this is NOT the only one). Tại sao người viết văn chuyên nghiệp lại viết văn vô hồn, còn người được đào tạo, và chọn sống bằng một nghề khác (cụ thể là nghề bác sĩ), lại "nhào vô" viết văn và thành công? Trả lời được câu hỏi này trước hết là thỏa mãn sự tò mò mà mình vẫn còn giữ được (ý muốn nói: tâm hồn vẫn còn trẻ dù nhìn bên ngoài thì ... hỡi ôi), nhưng có lẽ cũng có những tác dụng khác nữa, có thể đóng góp cho xã hội VN ngày nay:

1. có thể giúp người ta hiểu, để làm một nhà văn thì không chỉ cần biết viết lách cho hay ho, mà còn cần nhiều cái khác, sẽ được chỉ ra khi tìm hiểu các bác sĩ-nhà văn thành công ở VN?
2. cũng có thể giúp người ta hiểu, vai trò và sự mong đợi của xã hội vào các trí thức VN, cụ thể là bác sĩ vốn là một trong những - hay duy nhất? - được VN trọng vọng vào bậc nhất, trong xã hội VN hiện nay, và cả thời cận đại nữa?


Đại khái là như thế. Nói là một đề tài khoa học, ví dụ là đề tài luận văn thạc sĩ, tiến sĩ có lẽ người ta cười. Nhưng thật ra muốn trả lời được câu hỏi này thì cần có một nghiên cứu thực, nghiêm túc và chuyên nghiệp. Sẽ cần có sự góp ý của nhiều người. Và ai thì cũng bận rộn túi bụi. Nhưng đã là việc cần làm, và đáng làm, thì cứ sắn tay lên mà làm. Cứ đi bước đầu tiên, rồi sẽ đến bước cuối cùng thôi!

Mọi người ơi, các bạn bè, các sinh viên, các đồng nghiệp của tôi ơi, nếu đọc và thấy việc này đáng làm, thì cho tôi comments để tôi đi tiếp nhé. Sẽ không quên acknowledge công sức của quý vị đâu, intellectual integrity là điều mà XH VN đang cần có để tiến lên mà!

Bác sĩ-nhà văn (7): BS Trương Thìn

Bác này mình nghe từ lâu rồi mà quên. Mà hình như bác ấy không viết văn xuôi mà chỉ làm thơ, viết nhạc. Nhưng thôi cứ đưa vào đây để khỏi quên, khi nào nghiên cứu thật thì cần phải định nghĩa thế nào là nhà văn, rồi chọn lại!

Bác sĩ-nhà văn (6): BS Lê Trung Ngân (blogger)

Những "bác" này do mình tự khám phá ra khi đi lang thang trên mạng
Địa chỉ nhà của bác ấy:

http://bacsingan.vnweblogs.com/post/10824/168880

Thấy toàn là thơ, mà thơ thì còn "thứ dữ" hơn là văn xuôi nữa đấy!

Bác sĩ-nhà văn (5): BS Lê Đình Phương

(so với mấy vị trước như Trần Hữu Nghiệp, Nguyễn Khắc Viện, thì "bác" này còn trẻ lắm; đúng ra mình phải gọi bằng "chú" ;-))

--
http://www.thethaovanhoa.vn/173N20091022093658943T133/le-dinh-phuongbac-si-viet-van.htm

Lê Đình Phương - bác sĩ viết văn (TT&VH) - Cuốn sách Người bệnh cuối ngày (NXB Trẻ) của bác sĩ Lê Đình Phương vừa phát hành, gồm 3 phần: các ghi chép y học, các bút ký du lịch và các tùy bút âm nhạc. Sở dĩ có 3 phần như vậy, vì ngoài viết về y học - là nghề nghiệp chính của mình - tác giả còn rất ham mê du lịch và là một tay chơi dương cầm có hạng. Nhà thơ “quê hương là chùm khế ngọt” Đỗ Trung Quân là người vẽ bìa, minh họa và đề tựa cho Người bệnh cuối ngày.

Đọc Người bệnh cuối ngày, độc giả sẽ liên tưởng đến nhiều bác sĩ viết văn khác ở ta, như: Trần Bồng Sơn, Đỗ Hồng Ngọc, Phan Thị Vàng Anh, Trương Thìn... Dường như, ngành y với nghiệp cầm bút không có ranh giới trong những tâm hồn “nhìn đâu cũng thấy nỗi niềm”.

Bác sĩ-nhà văn (4): BS Nguyễn Khắc Viện

Tiểu sử Bác sỹ Nguyễn Khắc Viện
http://nt-foundation.com/index.php?option=com_content&task=view&id=248&Itemid=327

Nguyễn Khắc Viện (1913-1997): nhà báo, nhà nghiên cứu Việt Nam. Xuất thân từ một gia đình khoa bảng xã Sơn Hoà, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh. Thân phụ của ông là cụ Hoàng giáp Nguyễn Khắc Niêm, làm Thượng thư Bộ Lễ triều đình Nhà Nguyễn.

Năm 1933, tốt nghiệp tú tài triết học, tú tài toán học và tú tài tây, vào học Trường Đại học Y khoa Hà Nội rồi sang Pháp học tiếp. Đến năm 1939 tốt nghiệp và được làm bác sĩ nội trú tại bệnh viện Trouseau một bệnh viện lớn nhất Pari. Do thông minh hiếu học lại có quyết tâm nên ông lại đỗ thêm bằng bác sĩ về ký sính trùng và các bệnh nhiệt đới.

Năm 1940, ông tham gia phong trào Việt kiều yêu nước chống thực dân Pháp và thời kỳ này do hoạt động bí mật trong điều kiện gian khổ nên ông bị bệnh lao phổi. Năm 1942, trong quá trình điều trị ông tham gia nhóm Mác xít ngay tại bệnh viện, đây cũng là tiền đề cho việc tham gia Đảng cộng sản Pháp của ông về sau. Chịu ảnh hưởng của Nho giáo, tiếp thu chủ nghĩa Mác - Lênin và truyền thống dòng họ, bản thân lại là một trí thức có thực tiễn và lý luận ông trở thành đảng viên Đảng cộng sản Pháp năm 1949, sau này khi trở về nước trở thành đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam.

Từ 1952, tham gia tích cực vào phong trào Việt kiều yêu nước tại Pháp phản đối chiến tranh của thực dân Pháp tại Đông Dương. Thường xuyên viết bài giới thiệu Việt Nam, phê phán chủ nghĩa thực dân đăng trên các tạp chí vào báo nổi tiếng tại Pari ″Tư tưởng″ (La Pensée), ″Tinh thần″ (Esprit) Châu Âu (Europe), ″Phê bình mới″ (La nouvelle critique)... Do hoạt động cộng sản, năm1963 chính phủ Pháp trục xuất ông khỏi nước Pháp.

Về nước, Nguyễn Khắc Viện sáng lập và chủ biên Tạp chí đối ngoại ″Nghiên cứu Việt Nam″ bằng tiếng Pháp và tiếng Anh (Etudes Vietnamiennes, Vietnam Studies), báo ″Tin tức Việt Nam″ (Le courrier du Vietnam), làm Giám đốc Nhà xuất bản Ngoại văn (nay là Nhà xuất bản Thế giới), đồng thời cộng tác thường xuyên với nhiều tờ báo tiếng Việt. Cùng Hữu Ngọc chủ biên bộ ″Hợp tuyển văn học Việt Nam″ 4 tập bằng tiếng Pháp. Viết nhiều sách tiếng Pháp: ″Tìm lại Tổ Quốc″, ″Việt Nam một thiên sử dài″, v v... Bản chuyển ngữ ″Truyện Kiều″ của Nguyễn Du sang tiếng Pháp của Nguyễn Khắc Viện là một bản dịch thành công. Cũng trong thời gian này ông đã dày công đào tạo bồi dưỡng nhiều cán bộ biên tập có năng lực trình độ ngoại ngữ lẫn chuyên môn đạo đức.

Từ 1984, Nguyễn Khắc Viện sáng lập và làm giám đốc Trung tâm nghiên cứu tâm lí trẻ em và tâm bệnh lí, xuất bản tờ ″Thông tin khoa học tâm lí″, đặc biệt quan tâm đến những trẻ em bị rối loạn tâm trí do hoàn cảnh. Viết nhiều sách tiếng Pháp và tiếng Việt.

Là một bác sỹ, nhà báo, nhà văn hoá, nhà hoạt động cách mạng, Nguyễn Khắc Viện còn là một tấm gương về rèn luyện sức khoẻ chống lại bệnh tật.

Với tài năng và những công lao to lớn ấy ông được bạn bè đồng nghiệp trong và ngoài nước khâm phục kính trọng. Năm 1992, Nguyễn Khắc Viện được nhận giải thưởng Grand prix de la Francophonie của Viện Hàn lâm Pháp. Với tấm lòng yêu trẻ thiết tha, ông đã cống hiến phần lớn khoản tiền thưởng trong giải thưởng Grand prix de la Francophonie của Viện Hàn lâm Pháp tặng ông cho quỹ của Trung tâm Nghiên cứu Tâm lý Trẻ em.

Năm 1997, Nhà nước Việt Nam trao tặng cho ông Huân chương Độc lập Hạng Nhất

Năm 2000, Chủ tịch nước đã quyết định truy tặng Giải thưởng Nhà nước cho cuốn "Việt Nam, một thiên lịch sử".


( Sở Văn hoá - Thông tin )

Bác sĩ-nhà văn (3): Bác sĩ Trần Hữu Nghiệp

Là thân phụ của Trần Hữu Dũng, chủ trang vietstudies (tôi biết điều này do GS Trần Hữu Dũng nói vậy trên trang của ông!)

Sách của BS Trần Hữu Nghiệp mà tôi biết: Thời gian trong mắt tôi, (Nxb Văn Nghệ - 1993)

Bác sĩ-nhà văn (2)

Sách của những bác sĩ - nhà văn
Pháp luật TPHCM - 27/02/2008
http://tintuc.xalo.vn/02-1497326199/sach_cua_nhung_bac_si_nha_van.html

Khi bước ra khỏi cương vị của một bác sĩ, các tác giả đều chỉ là một người kể chuyện, cùng chia sẻ những trăn trở về cuộc sống và nghề nghiệp. Họ đã viết và đã sống ở những chiều khác nhau - trong chữ nghĩa, trong suy tư và trong ký ức.



Những xúc cảm văn chương sau lời thề Hippocrates.
Đi suốt hành trình tìm lại sự bình yên cho con người, các bác sĩ đã góp nhặt được những câu chuyện từ cuộc sống, để rồi những nụ cười và cả nước mắt cứ thế chảy tràn qua từng trang viết. Những trang sách được viết từ bệnh viện là những trăn trở, sẻ chia và lòng yêu thương chân thành mà người viết đã dành tặng cho đời.

Viết để tìm sự chia sẻ

Có những câu chuyện được các bác sĩ kể từ bệnh viện. Lối kể mộc mạc chân thành, tự nhiên như chính dòng chảy cuộc sống của các tác giả bác sĩ đã để lại cảm xúc dai dẳng trong lòng người đọc.

Tự truyện Gọi bình yên quay về (NXB Trẻ ấn hành) của bác sĩ Lê Quốc Nam là những câu chuyện kể về bệnh nhân tâm thần bằng một góc nhìn đầy nhân văn và bao dung, chia sẻ. Ông không chỉ chữa lành cho những bệnh nhân tâm thần bằng thuốc mà còn đến với họ bằng tất cả tình thương và lòng tận tuỵ. Đó cũng chính là lời khuyên dành cho mỗi người, không nên xa lánh và miệt thị những người bị bệnh tâm thần. Bởi sự cô độc triền miên và không được chia sẻ ấy là một trong những nguyên nhân khiến người ta phát sinh trầm cảm và bệnh tâm thần.

Trong khi đó, ở tập ký sự Viết từ bệnh viện của PGS-TS- bác sĩ Nguyễn Hoài Nam lại là những câu chuyện trong phòng cấp cứu, khoa tim mạch. Mỗi câu chuyện là một cuộc đời, mỗi trang viết là một sự sẻ chia. Bác sĩ Nguyễn Hoài Nam còn đưa người đọc bước vào không khí trang nghiêm thành kính của lễ Macchabée-lễ tri ân những người đã hiến xác cho y học. Khi một trái tim ngừng đập nhưng lại có thể cứu sống một trái tim khác, một đôi mắt đã nhắm lại nhưng mở ra nguồn sáng khác cho đời... thì mỗi con người, cho dù là từ giã cõi đời này, đều tồn tại vĩnh hằng. “Xin cho em nằm cạnh cửa sổ để mỗi buổi sáng em được tắm mình trong ánh nắng mặt trời, để mỗi buổi chiều em được ngắm hoàng hôn và nhìn khói lam chiều trên mỗi nóc nhà”- người ra đi không có nỗi sợ hãi, chỉ có mong ước cuối cùng đẹp rạng ngời như sự hy sinh.

Khi bước ra khỏi cương vị của một bác sĩ, các tác giả đều chỉ là một người kể chuyện, cùng chia sẻ những trăn trở về cuộc sống và nghề nghiệp. “Người bác sĩ có thể chữa khỏi bệnh cho hàng trăm, thậm chí hàng ngàn người. Họ cũng từng viết rất nhiều đề tài nghiên cứu khoa học thành công. Nhưng họ lại không thể chữa khỏi bệnh cho những người thân yêu hoặc bệnh của chính họ”. Bác sĩ Lê Quốc Nam đã từng quặn lòng khi chứng kiến sự ra đi của người mẹ bị mắc bệnh mà mình không thể chữa trị được, chứng kiến hình ảnh đồng nghiệp-cũng là một bác sĩ chuyên khoa tâm thần - phải “vật lộn từng phút, từng giờ với căn bệnh quái ác này trong khu nội trú của bệnh viện”.

Những trang văn đau đáu cội nguồn

Là một người con sống xa đất nước, nhưng GS-TS-bác sĩ Bùi Minh Đức vẫn luôn đau đáu nỗi thương nhớ về quê hương xứ Huế. Ông đã chọn một lối về rất riêng, khởi đầu bằng những con chữ. Hơn 10 năm ròng rã nghiên cứu để thực hiện quyển sách Dấu ấn văn hoá Huế là cả một cuộc hành trình thương nhớ Huế âm thầm và nhọc nhằn của GS-TS Bùi Minh Đức (bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng, hiện là hội viên Hội Giáo sư Đại học Hoa Kỳ).

Nhà văn Trần Hữu Lục đã ví “Bùi Minh Đức như một con ong miệt mài hút mật cho đời” khi vị bác sĩ đã 60 tuổi này cứ đi đi về về với đất nước để “săn tìm, nhặt nhạnh, phát hiện và phủi sạch bụi bặm những con chữ, chắt chiu từng tiếng Huế cổ, câu hò...” mang vào bộ từ điển tiếng Huế (dày 2.000 trang) và tập sách Dấu ấn văn hoá Huế.

Đọc sách của bác sĩ Bùi Minh Đức, ngay cả khi chưa từng đặt chân đến kinh đô Huế, người đọc vẫn như thấy Huế rất thân thương và gần gũi. Lối viết dí dỏm mà sâu sắc, nặng tình với Huế của ông lôi cuốn qua từng trang chữ. Từng trang viết như những dòng chảy nhỏ, như đưa chân người lãng du qua một vùng đất thâm trầm và thân thương của dải đất miền Trung. bác sĩ Bùi Minh Đức đã mang đến cho người đọc những trang văn sâu sắc, lắng đọng đau đáu cội nguồn.

Bác sĩ Nguyễn Hoài Nam chia sẻ: “Viết, có nghĩa là đang sống”. Có lẽ chính vì vậy những vị bác sĩ như Nguyễn Hoài Nam, Phan Cao Toại, Lê Quốc Nam, Bùi Minh Đức... đã viết và đã sống ở những chiều khác nhau - trong chữ nghĩa, trong suy tư và trong ký ức. Những bác sĩ-nhà văn ấy không chỉ sống trọn vẹn với lời thề Hippocrates mà còn sống trọn với niềm đam mê trong khoảng trời của những xúc cảm riêng mình.


Những trang sách dở dang

Bác sĩ Phan Cao Toại (quê Khánh Hoà, Nha Trang) cũng là một nhà văn, nhà biên kịch. Ông là tác giả của nhiều kịch bản phim truyền hình: Hàn Mặc Tử, Bến sông trăng, Tìm chồng, Vàng ri... và hàng loạt truyện ngắn khác. Có một nhân vật mà dường như chưa bao giờ ra khỏi tâm trí bác sĩ Phan Cao Toại trong suốt hành trình cầm bút, đó chính là thi sĩ Hàn Mặc Tử. Ông cứ đi kiếm tìm những tư liệu về thi sĩ họ Hàn để khắc hoạ nhân vật trong từng trang viết.

Ông đã cho ra đời tập thơ truyện Quy Hoà và Hàn Mặc Tử (do NXB Văn nghệ ấn hành). Sau đó là kịch bản phim Hàn Mặc Tử, rồi đến 100 phút cuối cùng của Hàn Mặc Tử (đã được công diễn trên Sân khấu Nhà hát kịch Tuổi trẻ, Hà Nội). Những hình ảnh day dứt, giằng xé đau đớn và xót xa của nhân vật trong vở kịch cũng chính là những hình ảnh mà tác giả đã chứng kiến trong đời thực từ những ngày công tác tại trại phong Quy Hoà (Nha Trang).

Viết cho đến hơi thở cuối cùng bác sĩ-nhà văn-nhà biên kịch Phan Cao Toại đã về với cõi vĩnh hằng bỏ lại những trang sách viết dở dang với bao ngổn ngang những câu chuyện đời chưa kịp biến thành con chữ.

Các bác sĩ-nhà văn của VN (1)

Khi Bác sĩ - Nhà văn Dương Đình Hùng làm... thơ

Thật đó. Sau 8 tác phẩm văn xuôi gồm truyện ngắn, truyện dài, truyện ký, mới đây BS Dương Đình Hùng lại cho ra mắt tác phẩm thứ 9 là một tập thơ mang cái nhan đề khá mượt mà là Lá ngọc (ảnh), in bởi NXB Thanh Niên.


Đọc xong, nhiều bạn làng thơ cho rằng Dương Đình Hùng có rất nhiều "không gian tím" trong hồn thơ của anh. Ví dụ bài Cà phê tím trong tập ấy - đã nhắc đến "bằng lăng tím", đến "áo tím", và nhất là đến "ngôn ngữ tím" như câu: Bao hẹn ước - thầm yêu như mật ngữ. Đợi hoa tàn - nhặt tím cánh hoa phơi... Được hỏi "hoa" nào vậy? Anh mỉm cười trả lời hãy đợi đấy, sẽ có tập Lá ngọc 2 viết rõ tên loài hoa tím ấy.

Tin, ảnh: Nguyễn
http://vietbao.vn/Van-hoa/Khi-Bac-si-Nha-van-Duong-Dinh-Hung-lam-tho/45255386/181/

Bác sĩ-nhà văn: một hiện tượng phổ biến ở VN?

Đây là một ý tưởng (một giả thuyết khoa học? ;-)) mà tôi đã có trong đầu từ khi còn rất nhỏ, và dường như ngày càng có nhiều chứng cứ để ủng hộ nó (a testable hypothesis? - well, big words are impressive, so if you know them why not use them to impress people :-))

Vẫn nhớ ngày tôi còn bé, chừng 5 tuổi thì phải (tức nửa đầu thập niên 60, nếu trí nhớ của một người đang ở gần cuối quá trình từ trung niên chuyển sang lão niên (?) không phản bội tôi), bố tôi có mua về nhà một cuốn sách của cặp vợ chồng bác sĩ Lương Phán - Nguyễn Thị Lợi (hình như thế) về đọc (hình như ngầm khuyến khích cả mẹ tôi đọc nữa), có tên là (well, lại hình như thế) "Gái trai trước ngưỡng cửa hôn nhân" (!). Một suy nghĩ rất cách mạng của bố tôi vào thời đó (giáo dục giới tính, trước hết là với người phối ngẫu - một phụ nữ được dạy dỗ cẩn thận trong vòng lễ giáo phong kiến kèm thêm sự kiểm soát của cái văn hóa tiết hạnh của nhà thờ công giáo!)

Do mẹ tôi đọc và để đâu đó ở trên giường, trên bàn, nên với sự tò mò của một đứa bé, tôi cũng cầm lên đánh vần và đọc toáng lên cái này cái khác dù chẳng hiểu gì. Phải mở ngoặc ở đây là tôi biết đọc rất sớm do được dạy ở nhà, lúc ấy chưa đi học ở trường nhưng đã biết đọc báo, đã đọc được những mẩu quảng cáo mà đến giờ tôi vẫn còn nhớ như "Ai đau khổ vì bệnh trĩ", rồi lại "Chẳng phải xoa bóp ngoài da qua loa mà khỏi, hãy uống tiêu độc hoàn ông Tiên" vv. Nhưng dù không hiểu gì, tôi vẫn thấy hình như cuốn sách ấy viết khá thú vị, dí dỏm (???). Và chỉ là ấn tượng mà thôi vì sau đó bố mẹ tôi hình như giấu biến cuốn sách đó đi đâu mất, thế là hết đọc. Nhưng vẫn lại nghe chị tôi nhắc đến nó khi chị ấy 18, 19 tuổi, nói chuyện với bạn bè cùng lứa ở tuổi hết lớp 12, sắp vào đại học. Lúc ấy là năm 1973, 1974 gì đó.

Vào thời gian này có một nhân vật bác sĩ-nhà văn khác mới xuất hiện, đó là Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc. Hình như cuốn sách đầu tiên của ông là Viết cho tuổi mới lớn hay là Viết cho tuổi dậy thì gì đó. Sách này là chị tôi mua để chị ấy đọc (hơn tôi 5 tuổi, tức chị ấy 18 thì tôi 13), chứ không phải cho tôi. Nhưng cũng vậy, tôi vẫn đọc được vì chị ấy không cần phải giấu đi đâu, tôi thì cũng khá lớn rồi. Và rất thích sách của bác Ngọc, vì có đọc thật, và thực sự bác ấy viết nhẹ nhàng, dí dỏm lắm. Bác ấy có tài văn chương thật đấy!(tôi cho mình có quyền nói thế vì tôi đọc rất nhiều, theo truyền thống gia đình, và cũng giỏi văn khi đi học, và thậm chí có cả văn, thơ đăng báo, xuất bản nữa cơ mà!)

Rồi sau đó lại thấy nổi lên một vị bác sĩ - nhà văn khác, là Bác sĩ Trần Bổng Sơn, vị mà nếu thắc mắc không biết hỏi ai thì cứ nhè bác ấy mà hỏi! Bác Sơn có viết sách không thì tôi không biết, nhưng mà các mẩu tư vấn ngắn ngắn (khoảng 1000-1200 từ) của bác ấy thì viết thú vị lắm. Có thể gọi là nhà văn, hoặc chính xác hơn, theo truyền thống Anh (UK), thì là essayist! Hoàn toàn có thể xem là một writer (chà, mà hôm nào phải xem kỹ lại xem định nghĩa writer là thế nào nhỉ?)

Không chỉ có thế, mà còn một số vị khác, tương tự bác Sơn, ví dụ tôi quên tên rồi, nhưng khi viết về những vấn đề y học thường thức đều rất dí dỏm, thú vị. Chợt nghĩ, có lẽ đây là truyền thống đào tạo bác sĩ của VN hay sao ấy, vì họ là những người phải nói về rất nhiều điều thuộc loại cấm kỵ (taboo) như tình dục và bệnh tật, chết chóc, nên phải luyện nói năng sao cho đỡ shcock, cho người nghe dễ hiểu và dễ chấp nhận, và chấp nhận một cách nhẹ nhàng, thậm chí còn thấy được sự hài hước trong những cảnh ngộ éo le nữa (nói chuyện vui buồn, hài hước lại nhớ mấy câu thơ chẳng rõ của ai - Cười như chàng trẻ hỏng thi, Khóc như thiếu nữ sắp đi lấy chồng; hoặc Khi vui muốn khóc buồn tênh lại cười - văn chương Việt Nam thâm thúy, ý nhị lắm!)

Rồi bây giờ thì có hiện tượng Bác sĩ Nguyễn Văn Tuấn, Việt kiều Úc, với những bài viết rất dí dỏm mà đầy thông tin, mà nổi tiếng nhất là những bài liên quan đến thịt chó mắm tôm và nhẹ cân lùn ngực lép. Nhưng tôi thực sự đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác từ khi lang thang trên thế giới mạng, tìm ra khá nhiều blog của nhiều vị bác sĩ, mới thấy rằng dù họ chưa nổi tiếng (hay nổi tiếng mà tôi chưa biết vì cuộc sống khá hạn hẹp của mình), người nào viết cũng rất hay, rất thâm thúy ý nhị, mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười (well, nếu không 10 thì cũng 9!)

Ví dụ như Bác sĩ Hồ (?) Hải ở bshohai.blogspot.com hoặc Bác sĩ Lê Đình Phương, Dr Nikonian, người vừa ra cuốn sách gì đại khái là người bệnh cuối ngày (the last patient of the day) mà báo chí nước ngoài đang nói đến gì đó (theo thông tin của chính bác ấy, tự nhận là sính ngoại ...)

Khiến cho tôi nổi hứng lên mà viết entry này, để tiếp tục củng cố cái niềm tin cái giả thuyết khoa học do chính mình tạo ra, và sẽ tiếp tục tìm hiểu về việc này. Ví dụ như là tìm thêm các trường hợp khác, rồi bắt đầu thực hiện phỏng vấn, quan sát, đo đạc (chà chà!), để tạm thời đưa ra kết luận (nghe impressive, và scientific quá đi chứ, phải không?)

Vài hàng để ghi lại cảm nghĩ. Và chợt thấy biết ơn blog, biết ơn thế giới ảo, biết ơn các mạng xã hội biết bao ... Nếu mà không có nó thì không biết VN ta còn lạc hậu đến đâu???

--
Cập nhật ngày 27/2/2010
"BS" Nguyễn Văn Tuấn mà tôi nêu ở trên thật ra là một GS và là một nhà nghiên cứu, giảng dạy trong ngành Y (dịch tễ học), chứ không phải là một bác sĩ điều trị. Tôi đã gặp và hỏi chuyện trực tiếp nên biết.