Thứ Hai, 22 tháng 2, 2010

Sẽ là gì, những ước vọng không thành

Ước vọng không thành ... Có lẽ ai cũng từng có trong đời, phải không? Và tôi cũng vậy chứ, đương nhiên rồi!

Hồi còn trẻ, chẳng hiểu do đâu, giống ai (chắc giống bố rồi!), tôi là chúa lãng mạn! Có thể ngồi cả đêm để làm thơ, viết viết rồi gạch gạch, xóa xóa, rồi vò luôn tờ giấy quăng đi, lấy tờ giấy khác ra viết, rồi lại gạch gạch xóa xóa, rồi nhặt lại những tờ giấy đã quăng đi trước đó, vuốt lại cho thẳng, đọc lại, chép lại, rồi lại vò giấy quăng đi...

Nên khi tôi đọc được bài thơ tiếng Anh có chứa cái câu mà tôi dùng làm tựa cho entry này (nguyên tác tiếng Anh là "What happens to a dream deferred?") thì ngay lập tức trong đầu tôi xuất hiện lời dịch đó, như nó đã nằm sẵn ở đó để chờ tôi lấy ra thôi.

Bài thơ ấy, tác giả là nhà thơ Mỹ da đen Langston Hughes. Ai muốn biết thêm về Langston Hughes thì vào đây. Còn nguyên văn tiếng Anh của bài thơ đó như sau:

A dream deferred

What happens to a dream deferred?

Does it dry up
like a raisin in the sun?
Or fester like a sore--
And then run?

Does it stink like rotten meat?
Or crust and sugar over--
like a syrupy sweet?

Maybe it just sags
like a heavy load.

Or does it explode?


Tôi biết về Langston Hughes từ thời học đại học với bài thơ cũng rất dễ thương là "Hold fast to dreams" mà một anh bạn cùng lớp của tôi đã dịch rất đạt. Tiếc là bản dịch ấy tôi quên mất rồi, chỉ còn nhớ láng máng vài câu thôi.

Hold fast to dreams
For if dreams die
Life's like a broken-winged bird
That cannot fly.

Hãy ôm lấy mộng vàng
Vì khi giấc mộng tàn ...
(quên rồi!)
(Hai câu sau mới được bổ sung thêm ngày 18/3/2010 sau khi anh bạn 28 năm trước mà tôi đề cập ở trên tình cờ tìm được bài này)
Đời như chim gãy cánh
Không còn thời dọc ngang.


Trở lại bài thơ "Ước vọng không thành" của Langston Hughes. Bài ấy tôi mới đọc cách đây mấy năm thôi, năm 2007 hay 2008 gì đó. Đọc vào dịp nghỉ Tết, có thời gian, nên mới lang thang, thơ thẩn trên mạng. Đọc xong câu đầu tiên, "xuất khẩu thành thơ" luôn ngay tắp lự. Sẽ là gì những ước vọng không thành... Sẽ là gì sẽ là gì sẽ là gì ... Uớc vọng không thành ước vọng không thành ... Câu này âm điệu được đấy, phải không? Mà nghĩa cũng đạt đấy. Được cả 3: tín-đạt-nhã. Tốt quá (mèo khen mèo!).

Và vì quá hài lòng (!) với câu dịch này, tôi phải cố ngồi hì hục dịch toàn bài để đưa lên blog đầu tiên của tôi thời yahoo 360 (blog ấy có tên là anhvukim, nếu có ai đã từng đọc). Nhưng rồi sau đó account yahoo của tôi bị mất password, nên không dùng được nữa, bỏ luôn (chưa kịp đem nội dung đi nơi khác). Sự kiện ấy tôi cũng có ghi lại trên blog này, ở đây.

Bản dịch ấy, theo tôi nhớ là cũng ... rất được rồi, mặc dù những câu sau có lẽ không hay bằng câu đầu. Và mặc dù một cậu học trò cũ của tôi, nay đang làm Tiến sĩ văn học so sánh tại Mỹ, đã chê là dịch chưa chính xác. Nó đây, nhớ như thế nào thì chép lại như thế ấy:

Ước vọng không thành

Sẽ là gì, những ước vọng không thành?

Sẽ như hoa lá úa tàn
Gượng cười trong nắng cuối xuân?
Sẽ như vết thương chưa lành
Còn đầy mủ máu hôi tanh?

Sẽ như chảo mứt qua đêm
Váng đường đóng dày trên mặt?

Hay chỉ là bao gạo nặng
Lặng im nằm bẹp góc nhà?

Hay nổ tung thành bụi cát bay xa?


Tại sao tôi lại nhớ đến bài thơ này nhỉ? Vì có một người tôi mới biết qua mạng bảo rằng có đọc blog của tôi, quan tâm đến những bài thơ tôi dịch (chà, tôi còn làm thơ nữa cơ đấy chứ không phải chỉ có dịch không thôi đâu nhé!). Nên căn bệnh "giàu trí tưởng bở" của tôi bỗng trỗi lên, và thơ con cóc (con nhái, con ễnh ương, các kiểu!) bỗng tuôn ra.

Và tự nhiên cũng có một chút ngậm ngùi thoáng qua. Cái thời hoa mộng ấy của đời người. Nó đã qua đi lâu lắm rồi, mà đôi lúc cứ ngỡ như chỉ mới đây thôi.

Những ước vọng không thành của tôi ơi, các người đâu rồi, và đã là gì rồi, trong những lựa chọn trong bài thơ của Langston Hughes?

2 nhận xét:

  1. Chị PA à,
    ("còm" này không liên quan đến bài viết của chị, nhưng là cách em làm để liên lạc với chị vì...không thích dùng điện thoại "trong thế giới ảo")

    Nghe chị nói, hôm qua, em đọc bài của Trịnh Cung và toàn bộ "comments" đến 1h sáng và hôm nay lại đọc tiếp đến bây giờ là 10 đêm. Em quả thật là quá bận vì con nhỏ, vì quá nhiều việc; nhưng đã hoàn toàn không cảm thấy tiếc thời gian khi tìm thấy những điều mình thích.
    Đặc biệt, em tìm ra "blog" của bác Đào Hiếu mà em đã vô tình không để ý.
    Em có một mong muốn là lúc nào đó, sớm thôi, sẽ vào thăm anh/chị và nếu có thể thăm bác Đào Hiếu vì đôi khi, em đã cảm thấy hối hận vì lúc TCS còn sống, em có thể tìm gặp ông ấy nhưng đã không làm.
    "Nhân vô thập toàn", không phải em ủng hộ hoàn toàn quan điểm của bác Đào Hiếu, nhưng sống được như thế, viết được như thế, sẽ phải là con người để ta đáng học.
    Đó là suy nghĩ chủ quan của em.
    Hẹn sớm gặp chị và gia đình!
    Em Quang

    Trả lờiXóa
  2. Hi Quang,
    Cám ơn em đã còm và chia sẻ.

    Rất mong sẽ gặp nhau offline, một lúc nào đó. Và mong một lúc nào đó, lòng chúng ta sẽ không còn biên giới nữa!

    Chị sực nhớ: khi VN mới mở cửa, khi người Mỹ mới quay trở lại VN (chiến trường xưa của họ!), thì những đoàn đầu tiên đến trường Tổng hợp cũ (cũng là nơi đầu tiên tiếp xúc chính thức với Mỹ sau năm 1975, chị nghĩ thế) đều mang danh nghĩa "Hòa giải" hay là "Giao hòa" nếu muốn dùng từ tôn giáo một chút (reconciliation). Có lẽ mình cũng cần những cuộc gặp gỡ giao hòa như vậy giữa 2 miền, em ạ.

    PA

    Trả lờiXóa