Buồn ngủ gặp chiếu manh

Tựa của entry này là một câu thành ngữ của VN, ý nói đang cần cái gì thì nó bỗng xuất hiện ngay cạnh mình.

Vậy tôi đang cần gì, và cái gì xuất hiện ngay cạnh tôi thế? Chẳng là tôi đang có vài tranh luận nho nhỏ trong cơ quan, và ... trên các blogs của tôi, và cả trên báo chí, công luận nữa, về một vài vấn đề cũng ... nho nhỏ thôi. Nhưng hình như càng trao đổi ý kiến thì câu chuyện càng trở nên ... trầm trọng.

Thậm chí đôi khi tôi còn có cảm giác là kết cục của những tranh luận này - dù vấn đề thật nhỏ nhặt - sẽ dẫn đến những đổ vỡ trong quan hệ nữa. Nếu ai đó - kể cả tôi, và có lẽ nhất là tôi - không biết cách ứng xử khéo léo, để vẫn giữ được ý riêng của mình nếu mình tin là mình có điểm đúng, vừa tôn trọng và lắng nghe ý kiến người khác nhưng không tin và chấp nhận một cách mù quáng.

Tôi không có kỹ năng này. Ít ra là không có một cách thuần thục, mà phải khó khăn, vật vã để thành công trong các cuộc tranh luận theo phương châm mà tôi đã nêu ở trên. Tức vẫn là mình, nhưng vẫn tôn trọng người khác, không cãi bướng mà cũng chẳng vào hùa. Biết mình, biết người, biết nhận cái sai của mình chứ không lớn lối, tự vỗ ngực "duy ngã độc tôn", nhưng cũng dám nói - một cách nhẹ nhàng, lịch sự nhưng hiệu quả - về cái sai của người đối diện.

Chà, khó thật ấy chứ. Tôi nghĩ, người VN mình rất thiếu cái này. Hình như văn hóa Tây thì nó có khá hơn một chút. Vì nó chú trọng đưa kỹ năng này vào dạy ở trong trường. Và văn hóa của nó khuyến khích sự tranh luận.

Trước đây tôi cũng đã viết về vấn đề này trên blog này rồi. Trong một bài viết có cái tựa là "Văn hóa tranh luận và lời xin lỗi".

Nhưng tôi đang lạc đề. Vì tựa của entry này là "Buồn ngủ gặp chiếu manh". Buồn ngủ thì nói rồi: đang tranh luận với bạn bè. Vậy chiếu manh đâu?

Ừ, thì nó ở đây này. Trên Tuần Việt Nam, sáng hôm nay. Bài viết mới (dịch) có tựa là "Tranh luận một cách đúng đắn". Ở đây.

Tôi đã liếc sơ qua rổi. Không có gì là cao siêu, hoặc mới lạ. Toàn là common sense thôi. Nhưng ... đúng, và cần học nếu chưa biết, hoặc nếu biết rồi thì cần ôn lại, thường xuyên.

Xin trích lại đây vài câu để tự răn mình:

Bất chấp bản chất của bất đồng, hãy cố gắng để cảm xúc của bạn ngoài cửa. "Bất đồng được giải quyết một cách tốt nhất bằng thái độ khách quan chứ không phải bằng cảm xúc".
[...]
Nếu ý kiến trao đổi của bạn trở nên nóng nảy, hãy đưa cuộc nói chuyện trở lại với những sở thích và mục tiêu chung của hai bên. Nhấn mạnh lại về cuộc đối thoại trong tương lai. "Anh không thể giải quyết xung đột bằng một vấn đề đã xảy ra, nhưng anh có thể khiến cho diễn biến trở nên sáng sủa hơn".
[...]
Nếu đồng nghiệp của bạn phản kháng hay hung hăng, có lẽ tốt nhất là hãy nghỉ không tranh luận nữa. Bạn có thể dừng suy nghĩ để quan sát tiến trình của cuộc đối thoại. Cách quan sát "người ngoài cuộc" này có thể giúp bạn thấy được viễn cảnh của những gì thực sự đang diễn ra.

Và cuối cùng, dos and don'ts

Nên:
- Chú trọng vào những lợi ích và mục tiêu chung
- Hiểu bản chất của sự bất đồng trước khi gặp đồng nghiệp
- Giữ thái độ cởi mở để thuyết phục

Không nên:
- Tỏ ra bạn hiểu hết những ý đồ của đồng nghiệp
- Cố gắng giải quyết bất đồng qua thư điện tử
- Ngăn đồng nghiệp bộc lộ sự giận dữ

Làm được những điều này có dễ không? Không, chắc chắn là không. Ít ra là tôi thấy thế.

Tự nhiên tôi nghĩ, biết cách tranh luận một cách đúng đắn, hiệu quả, liệu có phải đó là indicator - chỉ báo - đầu tiên của một trí thức hay không, nhỉ?

E rằng có nhiều người (trí thức VN?) nói là KHÔNG! Thì định nghĩa này tôi viết cho tôi thôi mà. Nhưng vẫn (trộm) nghĩ, hình như tại vì "trí thức" VN không biết cách tranh luận đúng đắn, nên xã hội VN nó mới thế này đây!

Chỉ là một suy nghĩ vụn, và ... nhảm!