IQ cao và EQ thấp?

Như đã nói trong một entry trước trên blog này của tôi, tôi đang theo dõi cuộc tranh luận trên báo PLTP về trường chuyên, và rất muốn tham gia, nhưng còn đang quá bận (vì lúc này là mùa tuyển sinh đại học, mà năm nay dường như có nhiều vấn đề quá!)

Cuộc tranh luận ấy cho đến nay ngày càng bộc lộ ra nhiều khía cạnh thú vị, đến nỗi có lẽ một lúc nào đấy tôi cũng sẽ phải tham gia cho ... xôm tụ! ;-) Vì tôi cũng có quan điểm về vấn đề này, nhưng ngoài việc bận rộn ra, còn đang chần chừ vì dường như chúng ta đang ở trong một cuộc tranh luận khá giống như học sinh đi thi trắc nghiệm, tức là "đúng vì lý do sai, và sai vì lý do đúng"!

Nói thêm cho rõ: khi đi thi trắc nghiệm, bao giờ cũng có nguy cơ là một thí sinh không biết gì nhưng chọn đại, hoặc quay cóp, và may mắn chọn được câu đúng; ngược lại, nếu câu trắc nghiệm thiếu chuyên nghiệp, thì thí sinh giỏi lại đọc ra nhiều hơn ý định của người ra đề, vì thế có thế chọn câu trả lời sai! Cái này trong "giáo văn" ('education literature', tôi chưa thấy ai dịch là giáo văn cả nhưng thấy cần có một từ tương đương với khái niệm 'y văn' - medical literature - trong giáo dục) nêu thường xuyên lắm, ai có học sơ qua về trắc nghiệm khách quan đều rõ.

Quay lại cuộc tranh luận. Hôm nay tôi đọc thấy trên PLTP bài PV TS Nguyễn Kim Dung, Phó Viện trưởng Viện NCGD của ĐHSP, nơi đã thực hiện cuộc nghiên cứu về trường chuyên cách đây ít lâu. Nhìn chung, tôi đồng ý với những ý kiến mà TS Dung nêu ra, nhưng rất tò mò về căn cứ của những kết luận đại khái như "học sinh trường chuyên IQ cao, EQ thấp". Xin trích nguyên văn một câu trong bài phỏng vấn:

Khi nghiên cứu về thái độ của học sinh trường chuyên, chúng tôi có làm một so sánh với học sinh trường THPT đại trà, cho thấy chỉ số EQ của học sinh chuyên thấp hơn chỉ số IQ của chính mình nhưng không thấp lắm.

Tôi nghĩ, từ việc khảo sát và so sánh một (vài) trường chuyên với một (vài) trường đại trà cụ thể và nhận thấy điều mà TS Dung vừa nêu về các em hs ở các trường cụ thể này, đến việc đưa ra kết luận rằng trường chuyên làm cho học sinh bị EQ thấp (well, thấp hơn IQ của chính các em!!!!) có lẽ là một sự khái quát hóa có đôi chút liều lĩnh chăng?

Tôi chưa có dịp đọc toàn văn nghiên cứu của TS Dung, nên sẽ không bình luận gì thêm, nhưng giá mà TS Dung cho công bố rộng rãi toàn văn kết quả nghiên cứu (nếu đã công bố thì tôi xin lỗi, nhưng có lẽ phạm vi tiếp cận vẫn còn hạn chế nên tôi vẫn chưa biết về các số liệu mà chỉ biết về kết luận nghe hơi có vẻ vội vã như đã nêu ở trên), trong đó nêu rõ phương pháp chọn mẫu, công cụ khảo sát, kỹ thuật phân tích, vv, thì sẽ tốt hơn rất nhiều.

Và có một thắc mắc xin được giải đáp:

- Như đã trích dẫn ở trên, "EQ của các em trường chuyên thấp hơn IQ của chính các em". Có sự nhầm lẫn gì ở đây không???? Tôi tưởng là đề tài so sánh EQ của hs trường chuyên với EQ của học sinh trường thường chứ?

- Nếu điều này không có gì nhầm lẫn, xin hỏi tiếp:

+ Khi so sánh với trường thường, thì EQ các em trường chuyên cao hơn hay thấp hơn?

+ Liệu có đúng không khi tôi suy diễn từ phát biểu đã trích của TS Dung ở trên rằng các em trường thường (không chuyên) có EQ cao hơn hoặc ít ra là bằng với IQ của chính các em?

+ Và như thế, có nghĩa là một người có EQ cao hơn hoặc bằng với IQ của chính mình thì tốt hơn là ngược lại?

Lý thuyết nào nói thế nhỉ? Tôi hơi bỡ ngỡ về điều này vì chưa nghe bao giờ, thật vậy! Mà, thử nghĩ xem, IQ với EQ là hai loại thông minh khác nhau, thì làm sao so sánh được để nói rằng "EQ của hs trường chuyên thấp hơn IQ của chính mình" nhỉ? Khó hiểu quá?

+ Và cuối cùng, phải chăng việc quá tập trung vào năng lực hàn lâm như ở trường chuyên đã gây ra (cause) sự suy giảm EQ của các em hs trường chuyên?

Hay, nên giải thích quan sát nói trên của TS Dung như thế này: Những ai có thiên hướng về năng lực hàn lâm (học giỏi theo kiểu trường chuyên) thì vốn đã là những người sẵn có IQ cao và EQ thấp (hơn chính mình) rồi?

Hình như giải thích mới đưa ra này hợp lý hơn, phải không? Và nó cũng phù hợp với lý thuyết, ít ra là thuyết về hướng nội (introvert) và hướng ngoại (extrovert). Hay nói theo thuyết thông minh đa diện là self-smart và people-smart.

Bận quá, nên chỉ viết đến đây thì phải ngưng lại. Tôi sẽ tiếp tục theo dõi cuộc tranh luận này, và cố gắng tham gia nó, khi có chút thời gian.

Dù sao cũng cám ơn PLTP đưa ra cuộc tranh luận thú vị này! À quên, ai muốn đọc bài phỏng vấn tôi đã nêu thì đọc ở đây.