"Khi một tỷ người Trung Quốc nhảy"

Trước hết, "nhảy" ở đây là jump đấy, chứ không phải dance đâu nhé! Vì trong tiếng Việt hai từ tiếng Anh vừa nêu đều có thể dịch ra là "nhảy". Muốn làm rõ, người ta phải dùng "nhảy vọt" (jump) và "nhảy đầm" (dance).

Tại sao lại phải nhắc cái này? Là vì, xấu hổ quá đi mất, có một lần tôi đi họp ở Philippines, buổi tối họ có reception, và sau reception thì có ca hát, nhảy nhót...

Có một ông già Tây (tức không phải ta), một giáo sư đang dạy ở UP (Uni of Philippines), họp cùng đoàn với tôi, khi kết thúc cứ insist mời tôi nhảy, mặc dù tôi đã nói là không biết nhảy. Ông ấy bảo, không sao, come on, dễ lắm, I'll tell you what to do. Và vì nể quá, và không tỏ ra thiện chí thì kỳ, nên tôi cũng phải lịch sự bước ra.

Và tôi chỉ mới "nhảy" vài bước thôi là ông đã phải kêu lên: "Dance, don't jump!" Và thế là cái cớ để cho tôi ... chuồn mất, vì quả thật tôi không biết dance (whoever can teach an old dog a new trick nhỉ, dù đó có là một GS "Tây" đi nữa!), chỉ biết jump thôi! Xấu hổ chết được, nhưng buồn cười quá.

Vì sau đó, tôi có nói với ông ta, sở dĩ tôi lẫn lộn giữa hai việc này, là vì đó là vấn đề ngôn ngữ! Nếu không biết dance, thì jump cũng được, cũng là một thứ mà thôi! Nghĩ lại, vẫn còn buồn cười quá đỗi!

Nhưng bây giờ thì quay lại cái tựa entry này thôi. Sao lại "Khi một tỷ người TQ nhảy" nhỉ? À, đó là tựa một cuốn sách của Jonathan Watts, đặc phái viên của tờ Guardian (Anh quốc) tại TQ chuyên viết về vấn đề môi trường. Cuốn sách này tôi chưa đọc, chỉ biết đến nó khi đọc bài phỏng vấn tác giả của cuốn sách trên tờ Guardian cách đây vài ngày thôi.

Bài phỏng vấn ấy có tựa là "China's search for greener values" - Trung quốc đang tìm kiếm những giá trị xanh hơn (chứ không phải là những giá trị đỏ, giống như "những hạt giống đỏ" ư?). Ở đây. Dưới đây là một đoạn giới thiệu:

His new book, When a Billion Chinese Jump, is a travelogue that tells the story of China's breakneck development and its consequences, from melting glaciers in Xinjiang and cancer villages in Henan, to dam projects in Sichuan and skyscrapers in Shanghai.

À, phải nói thêm chút. Cái tựa của cuốn sách này rất ... láo, chắc nó ám chỉ mấy cái khẩu hiệu "đại nhảy vọt" của các vị lãnh đạo của TQ trước đây chứ gì. Hình như cái trò đại nhảy vọt này là do Mao lãnh tụ đề ra.

Bài phỏng vấn này hay lắm, mọi người nên đọc nó. Mà chẳng riêng bài phỏng vấn, có lẽ cả cuốn sách này cũng rất đáng mua để đọc, thực vậy. Không chỉ là tôi đọc, hoặc bạn bè tôi, gia đình tôi đọc, mà có lẽ cả các vị đại biểu quốc hội VN, các quan chức nhà nước, các nhà khoa học và giảng viên ở các viện, các trường đại học đang giảng dạy về môi trường, rồi các nhà kinh tế, các nhà báo, à mà cả các nhà kinh doanh nữa, cần phải đọc.

Vì một khi có những bão lũ kinh hoàng như mới xảy ra ở TQ gần đây, hay những thảm cảnh kinh hoàng do xả lũ ở VN năm ngoái, hoặc gần hơn nữa là trận lụt sau cơn mưa mới đây ở Hà Nội làm mấy người bị chết, thì lúc đó, dù có là ai, thì số phận cũng giống nhau thôi!

Mà rồi càng nghĩ, thì càng thấy kinh hoàng. Khi một tỷ người TQ nhảy, và sau đó môi trường bị tàn phá, thì VN liệu có yên được không?

Vậy mà hiện nay, hình như ở VN người ta vẫn rất bình tĩnh với những khai thác bô-xít ở Tây Nguyên mà ngay cả dân TQ cũng chống, rồi những cho thuê đất rừng phòng hộ, rồi xây đập ngăn lũ rồi xả lũ, rồi những Vedan đã lộ và Vedan chưa bị lộ .... Thế mà mới đây họ còn định xây nhà máy điện hạt nhân gần biên giới VN nữa chứ! Hãi hùng quá.
Cá chết vì ô nhiễm môi trường ở TQ

Chẳng biết rồi mọi việc sẽ đi đến đâu nữa. Tôi không dám nghĩ nữa đâu.

Ừ, nghĩ mà làm gì. Hãy học hỏi gương các vị trưởng lão của ta: "Cứ vay, sau này con cháu tài giỏi hơn sẽ trả nợ". Tôi xin sửa lại chút: "Cứ tàn phá môi trường đi, sau này con cháu tài giỏi hơn sẽ giải quyết".

Con cháu chắc là sẽ giỏi hơn mà. Chúng đều học nước ngoài cả, có đứa nào dám học trong nước nữa đâu!

Chỉ có điều, có đứa nào về không nhỉ? Mà về làm gì trên cái mảnh đất tang thương ấy cơ chứ?

Hay là chúng sẽ về, nhưng dưới quốc tịch khác, vai trò khác, vai trò ông chủ doanh nghiệp nước ngoài chẳng hạn, hay quan chức ngoại giao của nước khác, đến trao đổi, đàm phán, giao thương với đám con cháu không may ở lại trong nước?

Thôi, không tưởng tượng linh tinh nữa. Sẽ chẳng đi đến đâu mà.

Nhưng tôi vẫn sợ lắm, khi nghĩ đến "một tỷ người TQ nhảy!"

Ấy là tôi yếu bóng vía đó thôi, chứ nhà nước ta, họ đã có cách, đã dự liệu cả rồi! Dự liệu của họ thì đã nói ở trên: có gì con cháu sẽ trả!

Ôi, tự nhiên tôi thương các con cháu của tôi quá đi thôi!
--
Cập nhật chiều 25/7/2010:
Càng đọc, càng thấy lo sợ. Tôi phải cất mấy cái link này vào đây để đọc thêm, và cũng recommend mọi người đọc. Ai dịch được thì xúm vào dịch để mọi người cùng biết nhé. Tinh thần Đông Du/Duy Tân, các bạn ơi!

1. http://www.guardian.co.uk/books/2010/jul/17/when-billion-chinese-jump-watts
Review về cuốn sách này, của nơi mà tác giả làm việc. Hẳn là có ... bias, chắc thế! ;-)

2. http://www.chinadialogue.net/article/show/single/en/3731-China-s-search-for-greener-values
Review khác về cuốn sách.

3. http://www.beijingtoday.com.cn/tag/when-a-billion-chinese-jump
Review cuốn sách trên theo quan điểm TQ. Nhưng vẫn rất khen cuốn sách này, cho rằng nó khách quan, và kết thúc với câu trích dẫn mà tôi cho là rất hay:

Although many developed countries at the Copenhagen climate conference last year proposed aid packages to help the developing world solve its environmental problems, Watts said money and technology are not the answer.
“The only way to change people’s values is with education,” he said.
To undo years of miseducation will be an incredible challenge.

4. http://www.timeshighereducation.co.uk/story.asp?storycode=412345
Review khác, trên Times Higher Education.

5. http://english.cri.cn/7146/2010/03/25/2361s559160_2.htm
Một review khác, nói đúng hơn là preview, về cuốn sách. Của TQ.

6. http://the-diplomat.com/2010/07/12/can-china-be-green/
TQ có thể xanh được không? Một bài phỏng vấn tác giẩ cuốn sách.

7. http://www.thebeijinger.com/blog/2010/07/14/Will-China-Save-or-Destroy-Humanity-Jonathan-Watts-Launches-His-New-Book-on-the-Envi
Phỏng vấn khác. Của TQ?

Phải đọc và dịch/giới thiệu cuốn sách này, để may ra học được gì về thảm họa môi trường TQ, để tránh cho VN, bà con ơi!
--
Cập nhật tiếp: review nữa nè!
8. http://www.shanghaieye.net/english/2010/07/presser-when-a-billion-chinese-jump
Cuốn sách dưới cái nhìn của người TQ?