Thứ Năm, 8 tháng 7, 2010

Từ thiện, hay trách nhiệm xã hội?


Tôi chưa bao giờ có ý định, và ngay cả lúc này nữa, dùng trang blog này để "làm từ thiện"! Đối với tôi, có thể là vì ảnh hưởng văn hóa phương Tây mà tôi đã bị nhiễm từ hồi nào chẳng rõ, thì "từ thiện", tiếng Anh là charity, không phải là cái gì đáng tự hào. Việc mới đây tôi kêu gọi giúp bé Tường chẳng qua là vì tôi nghe thấy "tiếng kêu thảng thốt" của nhà văn NNT mà tôi ái mộ, và thấy hình ảnh khá thương tâm, nên giúp một lời kêu gọi thôi.

Còn làm từ thiện một cách chuyên nghiệp ư, oh no, not me! Tôi nghĩ, làm người nhận từ thiện, rõ ràng là không ai muốn rồi, chẳng qua là bất đắc dĩ; nhưng người cho, tức là người "làm từ thiện", thì cũng chẳng có gì phải khoe nốt. Bởi vì, khi cho thì chính mình cũng đã được rồi: được hành động đúng theo hệ thống giá trị của mình, và được cảm thấy mình có tác động, tạo ra impact!

Hơn nữa, theo Kinh thánh (tôi xuất phát từ gia đình theo đạo Công giáo, bên nội đạo gốc, mặc dù tôi chỉ là chiên ghẻ), thì khi làm "từ thiện" thì cũng phải theo nguyên tắc: "Tay trái không biết việc tay phải làm" - tức là làm từ thiện đừng có khoe ầm ĩ lên làm gì!

Mà thật ra, nếu mỗi người cứ làm đúng trách nhiệm của mình tại vị trí của mình, thì tốt hơn làm từ thiện rất nhiều, mà có lẽ cũng sẽ không cần làm từ thiện nữa. Một cách lý trí, tôi vẫn thích pháp trị hơn là nhân trị, dù ai có nói gì thì nói, dù có thể khi ứng xử tôi cũng có những khi cảm tính và vì thế sẽ mềm lòng với những tình cảnh đáng thương, bất chấp lý trí.

Nói thêm kẻo bị hiểu lầm: Tôi cũng rất quý mến, và kính trọng, những con người làm từ thiện, dù lớn dù nhỏ, dù có ai biết đến hay không. Và những tổ chức làm từ thiện thì phải rất công khai, minh bạch, để được giám sát, để không ai có thể vô tình hoặc cố ý lợi dụng, lạm dụng lòng tốt của những người làm từ thiện, để những của quyên góp đến được đúng địa chỉ cần góp.

Bởi vì hơn ai hết, tôi hiểu rằng chính lòng từ thiện là dễ bị lạm dụng nhất: thì người tốt mà, khi người ta cho đi, đâu có cần lấy lại, cũng chẳng cần trả ơn. Nên cho đi rồi, là xong, có đến đâu được hay không thì chỉ là lòng tin mà thôi (trừ phi cho trực tiếp người cần giúp!)

Nói dài dòng như thế, là bởi vì tôi sắp làm một điều mà ngay lúc này tôi cũng phân vân không biết có nên làm hay không: đó là dùng blog của tôi, và ... có thể là cả uy tín cá nhân của tôi nữa - nếu tôi có, that is!!! ;-), để viết về một nhóm tình nguyện mà tôi đã có nghe qua loáng thoáng, và nay, khi biết tôi thông qua blog của tôi, đã liên hệ trực tiếp với tôi bằng điện thoại và sau đó là bằng email để tự giới thiệu về mình, và mong nhận được sự quan tâm nhiều hơn từ cộng đồng. Đó là nhóm Đom đóm. Thông tin theo tự giới thiệu mà đại diện của nhóm gửi cho tôi qua mail, tôi xin đưa lên dưới đây.


Em xin gởi đến cô một số thông tin về nhóm tình nguyện Đom đóm:

- Nhóm em được thành lập vào ngày 25.6.2008 ban đầu gồm 6 bạn sinh viên đến từ trường ĐH Khoa học Xã hội & Nhân văn, ĐH Nông lâm và CĐ Tài chính Hải quan. Hiện nay nhóm có 32 thành viên chính thức và đông đảo các anh chị, các bạn cũng như các bạn sinh viên tham gia đến với nhóm thông qua mỗi chương trình hoạt động.

- Chúng em chọn tên nhóm là " Đom đóm" vì có hai ý nghĩa:

* Thứ nhất, nhắc đến Đom Đóm, mọi người sẽ hình dung sự nhỏ bé, ánh sáng của đom đóm không thể chiếu sáng 1 vùng, chỉ le lói trong đêm, nhưng nếu nhiều con Đom Đóm tập trung lại với nhau thì khác ? Nhóm muốn nhắn nhủ rằng mỗi cá nhân chúng ta sẽ không thể làm được những việc lớn lao trong việc giúp đỡ các hoàn cảnh bất hạnh và chỉ có sự kết hợp của tập thể mới có đủ khả năng giúp những người cần được giúp.

* Thứ hai, sự xuất hiện của con Đom Đóm thường ở những vùng quê hẻo lánh, xa xôi , nơi không có tiếng ồn ào của máy móc, chưa có ánh sáng của điện. Vì vậy, nhóm luôn cố gắng đi tìm những ngôi nhà mái tranh vách đất hẻo lánh, những ngôi trường heo hút, những chân dung học trò nghèo hiếu học ở khắp các tỉnh thành để mang niềm vui, tiếng cười đến với những mảnh đời còn khó khăn trong xã hội, mong muốn được tiếp sức, động viên, an ủi tinh thần hiếu học và tiếp thêm niềm tin, nghị lực đến trường của các em học trò nghèo.

- Hiện nay, kinh phí hoạt động của nhóm là từ các thành viên chính thức đóng góp, mỗi tháng mức đóng thấp nhất là 50.000đ, số tiền quỹ này dùng để hỗ trợ mỗi chuyến đi từ thiện cũng như những vấn đề khác liên quan tới hoạt động của nhóm. Riêng những chuyến đi từ thiện thì nhóm vận động xin các tấm lòng hảo tâm, những doanh nghiệp nhưng đại đa số là từ đóng góp của các thành viên chính thức

- Trong thời gian hoạt động nhóm đã đi được các tỉnh thành như: Vũng Tàu, Đồng Nai, Bình Thuận, Phú Yên, Tiền Giang, Tây Ninh, Củ Chi, Cần Giờ...để trao các suất học bổng cho học trò nghèo ( xe đạp, tập vở...) và những phần qùa cho gia đình diện chính sách, những mái ấm tình thương, làng SOS...

- Em xin gởi đến cô link của hai chương trình mà nhóm đang vận động nguyên góp để hỗ trợ chuyến đi sắp tới:
http://www.camnanggiadinh.com.vn/tin-tuc/tin-xa-hoi/chung-tay-xoa-diu-noi-dau/GKLGI
http://help.zing.vn/article/hoan-canh/1471-nhung-canh-doi-day-nuoc-mat.aspx
http://vicongdong.vn/news/view.aspx?newsid=18175193

Đây là một số thông tin về nhóm em, cô tham khảo. Rất mong nhận được hồi âm cũng như sự góp ý từ cô để nhóm em có thể hoàn thiện hơn. Chân thành cảm ơn cô!
---
Người liên hệ với tôi (qua điện thoại, tôi chưa gặp mặt) tên là Lê Thị Bích Hương; Email: huongltb@gmail.com. Tôi cũng chưa liên hệ lại, chỉ mới nhận mail đây thôi. Nếu có ai biết gì về nhóm này, xin cho tôi biết thêm, xin đa tạ. Còn nếu như những thông tin tự giới thiệu trên đây là chính xác, thì tôi nghĩ các em đáng được khuyến khích và ủng hộ.

Và, vì tôi không thích cái gọi là "từ thiện" (một xã hội tốt là một xã hội mà những người cơ nhỡ, tai nạn, già yếu, thiệt thòi vv phải đương nhiên được nhà nước quan tâm giúp đỡ như một cái quyền chính đáng, chứ không cần nhờ tới lòng từ thiện như thế này), tôi tự nghĩ, những việc như các em đang làm trong hoàn cảnh một đất nước mà xã hội dân sự chưa phát triển như thế này, phải chăng nên gọi là trách nhiệm xã hội?

Trách nhiệm đó, hiện nay dường như nền giáo dục của chúng ta không có ý thức vun đắp thì phải? Tất nhiên, các trường đại học thì có mùa hè xanh, nhưng sao tôi vẫn cảm thấy đó là một lòng tốt được chỉ đạo chứ chưa phải là lòng tốt xuất phát từ các giá trị tự nguyện và tự giác, thấm sâu vào từng con người trong xã hội chúng ta.

Liệu những người như tôi, như các cô chú bác dì, các anh chị em đã từng vào đọc blog của tôi, có nên ủng hộ, khuyến khích, và góp ý về phương pháp và cả mục tiêu nữa, cho các em hay chăng?

Mong được mọi người quan tâm và cho ý kiến trao đổi.

---
Cập nhật:
Tôi vừa vào facebook của nhóm và thấy thêm một ít thông tin. Các bạn vào đây: http://www.facebook.com/?ref=logo#!/nhomdomdom. Tấm hình trong entry này chính là lấy từ trang facebook của nhóm. Mọi người xem và phán đoán giúp tôi nhé, vì tôi không biết gì về nhóm hơn là chính những gì nhóm đã giới thiệu ở trang facebook hoặc gửi cho tôi.

10 nhận xét:

  1. Mấy sắp nhỏ này chưa hiểu hết cơ cấu hoạt động xã hội VN thời nay. Chị nhắn mấy sắp nhỏ phải thông báo và xin phép bên mặt trận tổ quốc chứ nếu không thì khi nhóm của mấy sắp nhỏ nổi tiếng thì chính quyền sờ gáy đó nhen. Vì xã hội VN chỉ 1 mình đảng cộng sản là tổ chức được công nhận, bất kỳ 1 tổ chức nào 2 người trở lên đi làm chuyện xã hội là trái với điều lệ đảng cộng sản và hiến pháp hiện hành đó.

    Trả lờiXóa
  2. Cám ơn bác Hải đã phản hồi rất nhanh. Tôi sẽ gửi mail đến các em để nói các em đọc comment của bác ở trên!

    PA

    Trả lờiXóa
  3. Hì hì, bạn Hải nầy lo xa quá. Người ta chỉ chú ý nếu có dính líu tới chính trị. Chị nói dùm với Hải coi chừng cái nhóm think tank nhậu của ổng á....Còn nhóm nầy thì tui hổng biết thông tin nào có liên quan, tui chỉ biết nhóm Những ước mơ xanh vì đã cùng đồng hành nhiều năm. Bắt đầu từ Ước mơ của Thúy tại bệnh viện Ung bướu trước khi em qua đời. Thân mến.

    Trả lờiXóa
  4. Em nghĩ ngay trong một xã hội phát triển, thậm chí là welfare state, thì vẫn cần lắm những tổ chức tình nguyện. Ở góc độ kinh tế thì từ thiện thực chất là một kiểu tái phân bổ thu nhập từ người giàu sang người nghèo, để giảm bớt bất bình đẳng thu nhập. Chính phủ làm điều này bằng cách thu thuế từ người giàu và chuyển sang người nghèo thông qua các chương trình an sinh xã hội (mandatory income redistribution). Còn các tổ chức tình nguyện lại là một kiểu voluntary income redistribution. Nhìn chung các chương trình tái phân bố thu nhập của chính phủ thường có chi phí hành chính rất lớn. Vì vậy lấy một đồng từ người giàu chuyển cho người nghèo, thì người nghèo chỉ nhận được một phần (khá nhỏ) trong số đó. Okun, 1 ông giáo sư ở Yale, từng gọi tình trạng này là cái xô thủng (leaky bucket). Ở nước mình, em nghĩ lỗ thủng của cái xô sẽ khá bự. Với các tổ chức tình nguyện có hoạt động minh bạch rõ ràng, có lẽ lỗ hổng, nếu có, của cái xô sẽ nhỏ hơn rất nhiều, vì vậy mà người ta vẫn khuyến khích các hoạt động từ thiện như vậy, nhất là khi mạng lưới an sinh xã hội còn quá mỏng.
    Về nhóm Đom đóm:
    Báo GD có bài này:
    http://www.giaoduc.edu.vn/news/gia-dinh-xa-hoi-659/dom-dom-thap-sang-nhung-uoc-mo-142784.aspx
    Không biết có phải cùng một nhóm không, vì trong bài nói nhóm có 50 thành viên chính thức chứ không phải 32 như trong email?
    Em không có nhiều kinh nghiệm làm từ thiện, hồi học phổ thông chủ yếu là đi bán đồ quyên tiền cho một số tổ chức hay đóng góp cho một số quỹ khuyến học thôi. Vì vậy em không dám góp ý gì nhiều, chỉ xin có vài lời như sau.
    Việc đăng ký (theo lời bác Hải là với MTTQ?) em nghĩ cũng phù hợp. Hiện nhóm có quy mô tương đối nhỏ, thì những hoạt động trong email đề cập em nghĩ đã khá phù hợp rồi, cứ tiếp tục làm thôi. Có lẽ cho học bổng là hình thức khá thiết thực, vừa giúp học sinh nghèo tiếp tục "học cách câu cá", vừa không đòi hỏi quá nguồn tài chính quá dồi dào. Có thể kết hợp với chuyện thăm người già neo đơn, với nấu cơm cho bệnh nhân nghèo. Bao giờ quy mô lớn hơn một chút, thì có thể liên hệ với mấy tổ chức phi chính phủ (em chắc cũng thuộc dạng không hiểu hết cơ cấu xã hội VN ngày nay, nên không rõ làm vậy có sao không).

    SGK

    Trả lờiXóa
  5. gọi là làm thiện nguyện đi! Chứ gì mà "trách nhiệm xã hội" nghe có vẻ nặng nề và áp đặt thế? Làm từ thiện hay làm thiện nguyện thì đâu có gì là sai, có gì là xấu đâu? Làm "charity" mà không đáng tự hào thì làm cái gì bây giờ? Không lẽ làm tướng, làm tá, làm vua thiên hạ mới đáng tự hào sao ta ????

    hời ......

    Trả lờiXóa
  6. Làm đuợc bất cứ một điều gì cho người khác đuợc vui dù là chỉ trong chốc lát cũng là niếm hạnh phúc của những nguời có "TÂM".

    Hoan hô các em. Nhưng phải nghe BS Hải. BS Hải nói rất đúng dấy. Không ai đuợc phép có tiếng tốt hơn MTTQ và....đâu.

    Chúc các em may mắn.

    Choi

    Trả lờiXóa
  7. Chào các cô dì chú bác anh chị em (!!),

    Rất cám ơn mọi người hưởng ứng và cho những ý kiến rất hay. Tóm lại, theo bác Hải thì các em đom đóm này cũng phải hoạt động cho có tổ chức, có sự quản lý của nhà nước vv. Cũng phải thôi, nhà nước có vai trò 'bên thứ ba' để giám sát và điều chỉnh hành vi của 2 bên cho-nhận này, bảo vệ quyền lợi chính đáng của cả 2 bên mà phải không các bạn? (Nghe thấy tôi 'hữu khuynh', tuân thủ quy định, chấp hành chính sách chưa? Đúng là đang làm trong khu vực công mà lại!)

    Nhwng mà bác Hải này, tôi vẫn nhớ vụ Huỳnh Tiểu Hương trên blog của bác hôm nào đấy! Nên tôi vẫn phải cảnh giác chứ! Cảnh giác cho mình, mà lại cảnh giác hơn nếu lời nói của mình làm cho những người khác cũng bị mất cảnh giác! Mà hình như HTH có đăng ký, thậm chí còn được các vị lãnh đạo lớn của nhà nước đến thăm và động viên, khen ngợi gì gì đấy hả bác?

    Té giếng thân mến,
    Tôi thỉnh thoảng vẫn vào trang của anh, caulongbachai, và biết được hình như anh là một trong những người thích làm từ thiện (ừ thì tạm gọi như vậy đi). Rất mến phục lòng tốt ấy của anh.

    Còn vụ anh nói về think tank nhậu của bác Hải chắc cũng đúng đó! :-) Tôi sẽ nói với anh Hải, theo lời khuyên của anh. Tóm lại, ở VN mọi cái đã có Đảng và nhà nước lo cả rồi, chẳng có lý do gì để lập các think tank cả, nhậu hay không nhậu gì cũng vậy. Blog cá nhân như thế này chẳng qua là để giải trí mà thôi!

    SGK,
    Những ý kiến của em về redistribution rất hay. Nhưng cô vẫn thích xem phúc lợi xã hội như một cái quyền hơn là một ân huệ. Như thế, con người có thấy có giá trị hơn. Tất nhiên, so run my dream, but what am I?/ An infant crying in the night...

    Dear Dã Quỳ,
    Dã Quỳ nói thật không sai chỗ nào. Thôi thì gọi là thiện nguyện (voluntary). Và tất nhiên là đáng khen, đáng tự hào. Nhưng có lẽ những người ấy khi họ làm thì họ đâu có nghĩ gì đến phần thưởng, dù tinh thần hay vật chất cũng vậy Dã Quỳ nhỉ?

    Mình sẽ viết tiếp một mẩu về bé Tường và một vài tình cảnh đáng thương khác sau entry này, vì tối qua mới đến bệnh viện. Cảm thấy rất phẫn nộ, thực vậy Dã Quỳ ạ!

    Bác Chơi,
    Cám ơn những ý kiến của bác. Các em đom đóm này đúng là cần được khuyến khích, phải không bác?

    Trả lờiXóa
  8. Té giếng này vớ vẩn khi cho rằng nhóm nhậu của tớ là think tank. Làm thinh thì có chứ tăng với chã chiếu gì? Khà khà. Tớ chỉ nhậu chơi vui thui. Tớ kể kinh nghiệm bản thân nè, hồi đó còn làm nhà nước, tớ thường lo cho bệnh nhân nghèo. Tớ lại làm medical advisor cho 1 tập đoàn lớn nắm nhiều công ty dược nước ngoài. Nên tớ vận động các hãng thuốc tặng thuốc cho bệnh nhân nghèo. Thuốc tặng nhiều quá, nên khoa của tớ có một kho thuốc dành cho người nghèo. Lập kho chỉ 1 tháng sau là trưởng phòng tổ chức bệnh viện mời lên nói chuyện thế là dẹp luôn. Hehehe.

    Trả lờiXóa
  9. Trước đây, em cũng như chị, không quan tâm lắm đến từ thiện.Nhưng sau những biến cố của cuộc sống, thấy mình vẫn còn may mắn hơn rất nhiều người.Cho nên, theo em, một cách đơn giản từ thiện "là sự chia sẻ cái mình có nhiều với những người có ít hơn mình".
    Những hành động đó, đôi khi không cần thiết phải đích thân tham gia, mà vẫn có thể thông qua một tổ chức hay một cá nhân nào đó mà mình tin tưởng, và cũng chưa từng kiểm chứng xem đóng góp của mình có đến được đúng nơi mình muốn không.
    Vì một tổ chức nào đó, nếu đã đứng ra kêu gọi các đóng góp cho hoạt động từ thiện,là họ đã lòng hơn rất nhiều người khác rồi,chỉ đắn đo ở chổ họ hoạt động có hiệu quả thôi hay không.

    Trả lờiXóa
  10. Tình cờ dạo web thì thấy bài này, 1 góc nhìn khá hay về vấn đề từ thiện. Có lẽ nhiều người nghĩ rằng làm từ thiện đơn giản vì cái Tâm, không thích được công khai, nhưng theo cá nhân e nghĩ, đã là 1 tổ chức chuyên làm các công tác từ thiện, nếu không được mọi người biết đến thì làm sao cái nhóm đom đóm j đó có thể là cầu nối tất cả mọi người lại với nhau đc, mỗi người mang cái Tâm nhỏ, sức nhỏ nhưng nếu chúng ta biết có 1 tổ chức chuyên làm từ thiện thì e nghĩ ai cũng sẽ tham gia để góp sức thôi. Một cây làm chẳng nên non, 3 cây chụm lại nên hòn núi cao. Làm từ thiện để giúp người, nhưng 1 cá nhân bình thường giúp thì e nghĩ ko hiệu quả bằng 1 tổ chức có nhiều người cùng làm. Cám ơn chủ blog đã tạo ra entry khá sôi động này!

    Trả lờiXóa